Η ανακάλυψη ενος νέου εξωπλανήτη θέτει νέες βάσεις στο κυνήγι για τον εντοπισμό εξωγήινης ζωής
Το κυνήγι για να βρεθεί εξωγήινη ζωή δεν σταματά ποτέ για τους
επιστήμονες και όπως ανακοίνωσαν μόλις ανακάλυψαν έναν πλανήτη που βάζει πολύ
σοβαρή… υποψηφιότητα για να φιλοξενεί ζωή.
Ο εξωπλανήτης, γνωστός ως «HD 20794 d», είναι μια υπερ-Γη, δηλαδή ένας
πλανήτης σαν τη Γη αλλά πολύ μεγαλύτερος, ενώ βρίσκεται στην κατοικήσιμη ζώνη
του αστέρα του. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι ούτε πολύ κοντά αλλά ούτε και πολύ
μακριά από το αστέρι του και γι’ αυτό μπορεί να φιλοξενεί υγρό νερό στην
επιφάνειά του, ένα βασικό συστατικό για τη ζωή.
Ο «HD
20794 d» περιφέρεται
γύρω από το αστέρι του HD
20794, το οποίο είναι τύπου G,
όπως δηλαδή και ο Ήλιος μας, και βρίσκεται… μόλις 20 έτη φωτός μακριά. Σε κοσμικούς
όρους αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ κοντά στο δικό μας Ηλιακό Σύστημα.
Επειδή το αστέρι HD 20794 είναι τόσο «κοντά» στη Γη, οι αστρονόμοι μπορούν να το
παρακολουθήσουν με μεγαλύτερη ευκολία και έχουν ήδη μάθει πολλά για το αστέρι
και τον πλανήτη.
«Το HD
20794, γύρω από το οποίο περιφέρεται το HD 20794 d,
δεν είναι ένα συνηθισμένο αστέρι», λέει ο Χαβιέρ Ντομούσκε, Ανώτερος Λέκτορας
και ερευνητής στο Τμήμα Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Γενεύης και συν-συγγραφέας
της μελέτης.
«Η φωτεινότητα και η εγγύτητά του το καθιστούν ιδανικό
υποψήφιο για τα μελλοντικά τηλεσκόπια των οποίων η αποστολή θα είναι να
παρατηρούν απευθείας τις ατμόσφαιρες των εξωπλανητών».
Ο ίδιος ο πλανήτης βρίσκεται σε μια ελλειπτική τροχιά,
πράγμα που σημαίνει ότι το ταξίδι του γύρω από το άστρο υποδοχής δεν είναι
απόλυτα κυκλικό. Ως αποτέλεσμα, ταξιδεύει μέσα και έξω από την κατοικήσιμη ζώνη
καθώς περιφέρεται.
Εξωπλανήτες και ζωή πέρα από τη Γη
Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι υπάρχει ένα πλανητικό σύστημα
γύρω από σχεδόν κάθε αστέρι στον Γαλαξία μας.
Οι αστρονόμοι θεωρούν ότι υπάρχουν τουλάχιστον 100
δισεκατομμύρια αστέρια στον Γαλαξία μας, και ωστόσο ο αριθμός των
επιβεβαιωμένων εξωπλανητών -πλανήτες πέρα από το ηλιακό μας σύστημα- που
έχουν ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής ανέρχεται συνολικά σε περίπου 7.000.
Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα να ανακαλύψουμε
και να μάθουμε για τις πιθανότητες ύπαρξης ζωής πέρα από το Ηλιακό μας
Σύστημα. Γι’ αυτό οι αστρονόμοι αναζητούν κυρίως εξωπλανήτες που είναι πιο
εύκολο να χαρακτηριστούν ή έχουν ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά.
Το HD
20794 d βρίσκεται στην
κατοικήσιμη ζώνη του αστέρα του, αλλά τι σημαίνει αυτό και γιατί είναι
σημαντικό;
Η κατοικήσιμη ζώνη αναφέρεται συχνά ως ζώνη Goldilocks, επειδή είναι «δεν
είναι πολύ ζεστή αλλά και ούτε πολύ κρύα», έχει δηλαδή ακριβώς τη σωστή
απόσταση από το αστέρι για να υπάρχει υγρό νερό στην επιφάνεια του πλανήτη. Το νερό
σε υγρή μορφή είναι μια από τις προϋποθέσεις που οι αστρονόμοι θεωρούν ότι
είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη της ζωής, τουλάχιστον όπως την ξέρουμε.
Αλλά το πού ακριβώς υπάρχει η κατοικήσιμη ζώνη γύρω από ένα
αστέρι εξαρτάται από το ίδιο το αστέρι: το μέγεθος, τη μάζα και τη φωτεινότητά
του.
Οι αστρονόμοι λένε ότι για αστέρια όπως ο Ήλιος μας ή το HD 20794, η κατοικήσιμη ζώνη
μπορεί να εκτείνεται από 0,7 έως 1,5 αστρονομικές μονάδες (AU) από το αστέρι. Στην περίπτωση του
Ήλιου μας, αυτό περιλαμβάνει τη Γη και τον Άρη.
Ο εξωπλανήτης HD 20794 d
χρειάζεται 647 ημέρες για να περιστραφεί γύρω από το αστέρι του και ακολουθεί
μια ελλειπτική τροχιά σε σχήμα αυγού. Αυτό σημαίνει ότι η τροχιά του πλανήτη
τον οδηγεί μεταξύ της εσωτερικής άκρης της κατοικήσιμης ζώνης του άστρου (0,75 AU) και εκτός αυτής (2 AU).
Οι αστρονόμοι λένε ότι αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να
μελετήσουν το αστέρι και τον πλανήτη και να προσαρμόσουν τα θεωρητικά μοντέλα,
δοκιμάζοντας την κατανόησή τους για το τι κάνει έναν πλανήτη κατοικήσιμο.
Εάν υπάρχει νερό στο HD 20794 d κατά τη διάρκεια της τροχιάς του θα μετατρεπόταν από υγρό σε
πάγος και το αντίστροφο.
Ο Δρ Μάικλ Κρέτινγκερ από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο
Ηνωμένο Βασίλειο ανακάλυψε για πρώτη φορά τον υποψήφιο εξωπλανήτη που αργότερα ονομάστηκε
HD 20794 d αναλύοντας δεδομένα που
καταγράφηκαν από το φασματογράφο HARPS (High Accuracy Radial Velocity Planet Searcher)
στο Παρατηρητήριο Λα Σίλα στη Χιλή.
Ο Δρ Κρέτινγκερ εντόπισε μετατοπίσεις στο φως που εκπέμπεται
από το αστέρι, το οποίο είναι σημάδι ότι έλκεται από τη βαρυτική έλξη ενός
πλανήτη σε τροχιά. Στη συνέχεια, μια διεθνής ομάδα αστρονόμων χρησιμοποίησε
μετρήσεις που καταγράφηκαν εδώ και δύο δεκαετίες από τη HARPS και τον διάδοχό της ESPRESSO, επίσης στη Χιλή.
«Δουλέψαμε στην ανάλυση δεδομένων για χρόνια, αναλύοντας και
εξαλείφοντας σταδιακά όλες τις πιθανές πηγές μόλυνσης», λέει ο Δρ Κρέτινγκερ.
Αν και δεν είναι ακόμη γνωστό εάν το HD 20794 d φιλοξενεί πράγματι ζωή, το γεγονός ότι
βρίσκεται «κοντά» στη Γη και στην κατοικήσιμη ζώνη του άστρου του, το οποίο μάλιστα
μοιάζει με τον Ήλιο μας, το καθιστά κατάλληλο για μελέτη.
Ίσως ο HD
20794 d μας πάει ένα ακόμη βήμα πιο κοντά στην απάντηση του
ερωτήματος: είμαστε μόνοι στο Σύμπαν;