Οι επιστήμονες ίσως κατάφεραν να λύσουν ένα μεγάλο μυστήριο στην ιστορία του πλανήτη μας
Στο ηλιακό μας σύστημα τέσσερις πλανήτες έχουν γύρω τους δακτυλίους, ενώ ο Κρόνος είναι αυτός με το πλέον εκτεταμένο σύστημα δακτυλίων που εντυπωσιάζει με το μέγεθος και την ιδιαιτερότητά του. Ωστόσο, οι επιστήμονες τώρα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι πιθανό ακόμα και η Γη να είχε τα δικά της… δαχτυλίδια πριν από περίπου 466 εκατομμύρια χρόνια. Αν αυτό επιβεβαιωθεί μπορεί να δώσει απαντήσεις για ορισμένα «μυστήρια» του πλανήτη μας.
Η Ορδοβίκια Περίοδος (490 – 443 εκατομμύρια χρόνια πριν) αποτέλεσε μια εποχή σημαντικών αλλαγών για τις μορφές ζωής στη Γη, την τεκτονική των πλακών της και το κλίμα της. Την ίδια στιγμή, ο πλανήτης μας γνώρισε μια μεγάλη αύξηση στα χτυπήματα μετεωριτών. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τουλάχιστον 20 κρατήρες πρόσκρουσης δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Μάλιστα, αυτοί βρίσκονταν όλοι σε απόσταση εντός 30 μοιρών από τον Ισημερινό της Γης. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 12 Σεπτεμβρίου στο περιοδικό Earth and Planetary Science αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι μετεωρίτες μπορεί να έπεσαν από έναν βραχώδη δακτύλιο που περιστρεφόταν γύρω από τον πλανήτη.
«Είναι στατιστικά ασυνήθιστο να υπάρχουν 21 κρατήρες όλοι σχετικά κοντά στον ισημερινό. Δεν είναι λογικό να συμβαίνει. Θα έπρεπε να τους βρίσκαμε διάσπαρτους σε διάφορα σημεία», δήλωσε στο CNN ο επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, Άντριου Τόμκινς, γεωλόγος και καθηγητής Επιστημών της Γης και των Πλανητών στο Πανεπιστήμιο Μόνας στη Μελβούρνη της Αυστραλίας.
Η νέα αυτή θεωρία ρίχνει φως στους λόγους που σημειώθηκαν τόσες πολλές προσκρούσεις μετεωριτών κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αλλά την ίδια στιγμή μπορεί επίσης να δώσει μια απάντηση σε ένα ανεξήγητο γεγονός. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι μια από τις ψυχρότερες περιόδους που έχει βιώσει ο πλανήτης μας μπορεί τελικά να ήταν αποτέλεσμα της σκιάς του δαχτυλιδιού.
Οι επιστήμονες ελπίζουν να μάθουν περισσότερα για αυτόν τον -υποτιθέμενο προς το παρόν- δακτύλιο. Η επιβεβαίωση της ύπαρξής του θα μπορούσε να βοηθήσει να απαντηθούν πολλά από τα μυστήρια στην ιστορία της Γης καθώς και να τεθούν νέα ερωτήματα σχετικά με την επιρροή που θα μπορούσε να είχε ένας αρχαίος δακτύλιος στην εξελικτική ανάπτυξη του πλανήτη μας, λέει ο Τόμκινς.
Ο δακτύλιος της Γης
Όταν ένα μικρότερο σώμα πλησιάζει αρκετά σε κάποιον πλανήτη, φτάνει σε αυτό που είναι γνωστό ως όριο Roche, την απόσταση όπου το ουράνιο σώμα έχει αρκετή βαρυτική έλξη για να διασπάσει το σώμα που πλησιάζει. Αν το σώμα είναι αρκετά μεγάλο, τα συντρίμμια που προκύπτουν δημιουργούν στη συνέχεια δακτυλίους γύρω από τον πλανήτη, όπως εκείνους γύρω από τον Κρόνο, οι οποίοι πιθανότατα έχουν σχηματιστεί από συντρίμμια παγωμένων φεγγαριών, σύμφωνα με τη NASA.
Οι επιστήμονες παλαιότερα πίστευαν ότι ένας μεγάλος αστεροειδής διαλύθηκε μέσα στο ηλιακό σύστημα και τα συντρίμμια του έπεσαν ως μετεωρίτες στη Γη κατά τη διάρκεια της Ορδοβίκιας Περιόδου. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Τόμκινς, μια τέτοια πρόσκρουση πιθανότατα θα είχε προκαλέσει πιο τυχαία κατανομή των χτυπημάτων, όπως συμβαίνει με τους κρατήρες που υπάρχουν στο φεγγάρι.
Οι συγγραφείς της μελέτης υποθέτουν ότι ένας μεγάλος αστεροειδής, που εκτιμάται ότι έχει διάμετρο περίπου 12 χιλιόμετρα, έφτασε στο όριο Roche της Γης, το οποίο μπορεί να ήταν περίπου 15.800 χιλιόμετρα από τον πλανήτη με βάση τις μετρήσεις παλαιότερων ερειπίων. Πιθανότατα, ο αστεροειδής θα είχε ήδη υποστεί άλλες συγκρούσεις, κάνοντας τη σύνθεσή του πιο χαλαρή και τα συντρίμμια του πιο εύκολο να τραβηχτούν από τη βαρυτική δύναμη της Γης, είπε ο Τόμκινς.
Με αυτόν τον τρόπο θα σχηματιζόταν ένας δακτύλιος κατά μήκος του Ισημερινού, όπως σχηματίστηκε ο δακτύλιος του Κρόνου, του Δία, του Ουρανού και του Ποσειδώνα γύρω από ισημερινό αυτών των πλανητών, πρόσθεσε.
Ο Τόμκινς σημείωσε ότι σε όλη την ιστορία της Γης, οι επιστήμονες έχουν επιβεβαιώσει ότι ο πλανήτης μας έχει δεχθεί περίπου 200 ισχυρές προσκρούσεις. Εξετάζοντας πώς έχουν μετακινηθεί και διαμορφωθεί οι μάζες της γης με την πάροδο του χρόνου, οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι οι 21 γνωστοί κρατήρες που χρονολογούνται στην Ορδοβίκια Περίοδο ήταν όλοι κοντά στον Ισημερινό. Την ίδια στιγμή, μόνο το 30% της επιφάνειας της Γης όπου θα μπορούσε να διατηρηθεί ένας κρατήρας βρισκόταν κοντά στον Ισημερινό. Έτσι, αν οι προσκρούσεις ήταν τυχαίες και όχι από δακτύλιο, οι περισσότεροι κρατήρες θα έπρεπε να είχαν σχηματιστεί μακριά από τον Ισημερινό, πρόσθεσε.
Οι συγγραφείς επισημαίνουν, επίσης, μια μελέτη από τον Φεβρουάριο του 2022 στην οποία είχαν αναλυθεί κρατήρες πρόσκρουσης στη Γη, το φεγγάρι και τον Άρη. Σημάδια πρόσκρουσης από την Ορδοβίκια Περίοδο εντοπίστηκαν μόνο στη Γη, κάτι που ενισχύει ακόμα περισσότερο τη θεωρία της ύπαρξης δακτυλίου στον πλανήτη μας εκείνη την εποχή.
Η εποχη του ψύχους
Λίγα εκατομμύρια χρόνια μετά την περίοδο των πολλαπλών χτυπημάτων από μετεωρίτες, περίπου πριν από 445 εκατομμύρια χρόνια, υπήρξε μια δραματική μείωση στην παγκόσμια θερμοκρασία της Γης, γνωστή ως Χιρναντιανή Εποχή και οι επιστήμονες θεωρούν ότι η σκιά από τον δακτύλιο θα μπορούσε να επηρεάσει τη θερμοκρασία του πλανήτη.
«Τα συντρίμμια που θα δημιουργούσε ένας πιθανός δακτύλιος θα μπορούσαν να εξηγήσουν τρεις παρατηρήσεις», ανέφερε από την πλευρά του στο CNN ο αστροφυσικός Βίνσεντ Έκε – ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα-αναφερόμενος στους κρατήρες πρόσκρουσης, τα συντρίμμια μετεωριτών και την παγκόσμια κλιματική αλλαγή.
Οι συγγραφείς της μελέτης ερευνούν την έκταση της σκιάς που θα χρειαζόταν για να προκληθεί η τόσο μεγάλη πτώση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, ένα στοιχείο που με τη σειρά του θα μπορούσε να βοηθήσει να εκτιμήσουν το πόσο αδιαφανές θα ήταν το δαχτυλίδι, είπε ο Τόμκινς. Πάντως, ο ίδιος συμπληρώνει ότι η Γη θα μπορούσε να είχε ψυχθεί παράλληλα από σύννεφα σκόνης από τις προσκρούσεις των μετεωριτών.
Ο Τόμκινς είπε ότι ελπίζει ότι η μελλοντική έρευνα να αποδείξει πόσο καιρό υπήρχε γύρω από τη Γη αυτός ο δακτύλιος και να ρίξει φως στο πώς θα μπορούσε να έχει επηρεάσει τις εξελικτικές αλλαγές που αντιμετώπισε η Γη πιθανότατα λόγω των δύσκολων κλιματικών συνθηκών. «Η κατανόηση των αιτιών της κλιματικής αλλαγής της Γης μπορεί να μας βοηθήσει να σκεφτούμε και την εξέλιξη της ζωής», πρόσθεσε.
Είναι δύσκολο να πούμε πώς θα έμοιαζε ένας τέτοιος δακτύλιος χωρίς να γνωρίζουμε την πυκνότητα του υλικού, αλλά ο Τόμκινς εκτιμά ότι ακόμη και ένας αχνός δακτύλιος θα ήταν ορατός από τη Γη.
«Αν ήταν νύχτα και κοιτάζατε ψηλά, το φως του ήλιου θα έλαμπε στους δακτυλίους, χωρίς όμως να πέφτει στη Γη κι αυτό θα το έκανε πιθανότατα ένα πολύ εντυπωσιακό θέαμα», είπε.
Πόσο πιθανός είναι ένας νέος δακτύλιος για τη Γη;
Με βάση τη διάρκεια της περιόδου ψύξης της Γης και τη χρονολόγηση των κρατήρων και του υλικού από τους μετεωρίτες, ο πιθανός δακτύλιος της Γης θα μπορούσε να υπάρχει για ένα διάστημα 20 με 40 εκατομμυρίων χρόνων, είπε ο Τόμκινς. Οι συγκρούσεις μεταξύ άλλων σωματιδίων θα είχαν προκαλέσει την εκτόξευση των διαστημικών πετρωμάτων έξω από τον δακτύλιο.
Προηγούμενη έρευνα είχε δείξει ότι και ο αρχαίος Άρης θα μπορούσε επίσης να είχε έναν ή περισσότερους δακτυλίους, ενώ οι επιστήμονες προβλέπουν ότι είναι πιθανόν ο «κόκκινος πλανήτης» να αποκτήσει ξανά… δακτυλίδια κάποια στιγμή.
«Ενώ αυτή τη στιγμή οι δακτύλιοι συνήθως εντοπίζονται στους εξωτερικούς, γιγάντιους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, τα επόμενα 100 εκατομμύρια χρόνια περίπου, ο Άρης θα αποκτήσει ένα σύστημα δακτυλίων», είπε ο Έκε. «Ευτυχώς, για την ζωή στη Γη, αυτά τα γεγονότα είναι σπάνια αυτή τη στιγμή!», πρόσθεσε.
Από τα τέλη Σεπτεμβρίου, ένας αστεροειδής με το όνομα 2024 PT5 ταξιδεύει κοντά στη Γη. Ο διαστημικός βράχος αναφέρεται συνήθως ως «μίνι-φεγγάρι» επειδή βρίσκεται σε απόσταση 2,8 εκατομμυρίων μιλίων (4,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων) από τον πλανήτη. Ωστόσο, ακόμη και κατά το πλησιέστερο πέρασμα του αστεροειδούς μέχρι σήμερα στις 8 Αυγούστου σε περίπου 352.300 μίλια (567.000 χιλιόμετρα), δεν έφτασε καν κοντά στο όριο Roche της Γης, δήλωσε ο Κάρλος ντε λα Φουέντε Μάρκος, ερευνητής στη σχολή μαθηματικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης που έχει μελετήσει το εν λόγω «μίνι φεγγάρι». Οπότε δεν θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη Γη σε καμία περίπτωση και ούτε να δώσει κατ’ επέκταση το «υλικό» για έναν πιθανό νέο δακτύλιο.
Άλλωστε ένας πιθανός νέος γήινος δακτύλιος θα έπρεπε να ήταν το αποτέλεσμα της διάσπασης ενός πολύ μεγαλύτερου σώματος, όπως αναφέρουν οι συγγραφείς στο έγγραφό τους, οπότε ο αστεροειδής 2024 PT5, ο οποίος είχε πιθανότατα διάμετρο περίπου 11 μέτρα δεν θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν νέο δακτύλιο για τη Γη.
«Αυτό το μίνι-φεγγάρι είναι απλώς ένα παράδειγμα των διεργασιών που συμβαίνουν στην κοντινή διαστημική περιοχή μας και μπορεί να οδηγήσουν σε αυτό που συζητάμε», είπε ο Τόμκινς. Ωστόσο, «αυτό το γεγονός σχηματισμού δακτυλίου πιστεύουμε ότι μπορεί να συνέβη μόνο μία φορά τα τελευταία 500 εκατομμύρια χρόνια».