Για πρώτη φορά στην ιστορία η χώρα μας είναι κάτω από τον ευρωπαϊκό μ.ο. Οι νέοι ζουν στο (πανάκριβο) ενοίκιο και αδυνατούν να αγοράσουν σπίτι.
Το υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης αποτέλεσε για δεκαετίες το «καμάρι» και το στήριγμα της Ελλάδας. Την περίοδο της κρίσης το γεγονός ότι πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού διέθετε την δική του κατοικία (σε συνδυασμό βέβαια και με την πτώση των ενοικίων) αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα ώστε να μην διαλυθεί ο κοινωνικός ιστός.
Για μεγάλο
χρονικό διάστημα ο μέσος Έλληνας μπορούσε βάσιμα να σχεδιάζει την απόκτηση δικής
του κατοικίας (κατασκευή ή αγορά) με αποτέλεσμα το ποσοστό ιδιοκατοίκησης να
έχει φτάσει το 2005 στο εκπληκτικό, για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, 84,6%.
Αυτή η σημαντικότατη
για την ελληνική κοινωνία κατάκτηση χάνεται με τρομακτικούς ρυθμούς. Σύμφωνα με
έρευνα της Metron Analysis, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα έχει πέσει πλέον
στο 61%. Το πόσο σημαντική είναι αυτή η πτώση αλλά και ποιο είναι το πλαίσιο
που έχει διαμορφωθεί καταδεικνύει το γεγονός ότι την εποχή της οικονομικής
κρίσης και των μνημονίων (2011-12), το ποσοστό ιδιοκατοίκησης βρισκόταν στο
73%. Γίνεται ξεκάθαρο ότι η χώρα μας διανύει βαθιά στεγαστική κρίση ενώ
χαρακτηριστικό είναι ότι για πρώτη φορά στην ιστορία έπεσε κάτω από τον
ευρωπαϊκό μέσο όρο ιδιοκατοίκησης.
Η έρευνα αποκαλύπτει
κι ένα ηλικιακό χάσμα. Το 75% των άνω των 50 ζουν σε ιδιόκτητο σπίτι ενώ οι
νέοι αναγκαστικά έχουν στραφεί στο ενοίκιο και μόλις το 30% δηλώνει ιδιοκατοίκηση.
Φυσικά αυτό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση έκπληξη.
Τα
οικονομικά δεδομένα και το υψηλότατο κόστος ζωής κάνει ουσιαστικά απαγορευτική
την αγορά (ή εναλλακτικά κατασκευή) σπιτιού. Οι νέοι δεν σχεδιάζουν πλέον να
αποκτήσουν το δικό τους σπίτι αποθαρρημένοι από μια σειρά παραγόντων. Η σχέση
μισθών-κόστους ζωής είναι τρομακτική ενώ την ίδια ώρα οι τιμές των ακινήτων
έχουν εκτοξευθεί και τα τραπεζικά δάνεια που προσφέρονται δεν τις καλύπτουν σε
καμία περίπτωση. Παράλληλα τα υψηλά επιτόκια εκτοξεύουν το ποσό που πρέπει να
αποπληρωθεί. Δεν είναι τυχαίο ότι μόνο 20% των συναλλαγών αγοράς κατοικίας
γίνεται με τη χρήση στεγαστικού δανείου, ποσοστό που στην Ιταλία, για
παράδειγμα, είναι στο 55%».
Η νέα γενιά
λοιπόν στρέφεται αναγκαστικά στο ενοίκιο και εκεί συγκρούεται μετωπικά με μια
άλλη σκληρή πραγματικότητα. Τα ενοίκια βρίσκονται πλέον εντός του φάσματος του
παράλογου αλλά με δεδομένο ότι η ιδιοκατοίκηση είναι ουτοπική τα σπίτια
νοικιάζονται καθώς όπως τονίζεται πλέον πάρα πολύ συχνά «κάπου πρέπει να
μείνεις».
Παράλληλα
την περίοδο της οικονομικής κρίσης πολλοί ήταν εκείνοι που αναγκάστηκαν να
πουλήσουν το σπίτι τους. Σήμερα η αύξηση των τιμών κάνει την πώληση ελκυστική
οπότε πολλά κτίρια μεταβιβάζονται και μετατρέπονται είτε σε Airbnb, είτε σε χώρους μακροπρόθεσμης
μίσθωσης.
Οι
παρεμβάσεις της Κυβέρνησης με προγράμματα όπως το «Σπίτι μου» δεν λειτούργησαν.
Με την ανακοίνωση των προγραμμάτων οι τιμές των ακινήτων εκτοξεύθηκαν με
αποτέλεσμα τα δάνεια που δίνονταν να μην είναι αρκετά για μια αξιοπρεπή αγορά.
Μόνο όσοι είχαν τη δυνατότητα να προσθέσουν και προσωπικά τους κεφάλαια
κατάφεραν να εκμεταλλευτούν το πρόγραμμα.
Σε μια αγορά
που λειτουργεί ουσιαστικά με ελάχιστους κανόνες, σε κάθε έκφραση της και με την
οικονομική δυνατότητα του μέσου Έλληνα να συρρικνώνεται λόγω των συνεχών
ανατιμήσεων η ιδιοκατοίκηση έχει μετατραπεί από ελληνική παράδοση σε ελληνική
ουτοπία. Ο μέσος Έλληνας της σύγχρονης εποχής αδυνατεί να αποκτήσει το δικό του
σπίτι, αναγκάζεται να πληρώνει υπέρογκα ενοίκια με αποτέλεσμα να οξύνεται ένα
πρόβλημα που ήδη έχει μαστίζει την χώρα μας, το δημογραφικό.