Ποιον απεικονίζει, πότε τοποθετήθηκε στο προαύλιο του Πολυτεχνείου και ποιος τη φιλοτέχνησε
Ένα από σύμβολα του Πολυτεχνείου είναι το γλυπτό που
βρίσκεται στο προαύλιο του και στο οποίο αφήνουν λουλούδια και στεφάνια την
ημέρα της επετείου της εξέγερσης του 1973. Πρόκειται για μια κεφαλή η οποία
φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Μέμο Μακρή η οποία ουσιαστικά δεν έχει σχέση με
την φοιτητική εξέγερση κατά της Χούντας.
Το έργο τοποθετήθηκε στο χώρο περίπου δέκα χρόνια μετά την εξέγερση όταν ήταν πρύτανης του Ιδρύματος ο Γεώργιος Βουδούρης (φωτό), μέλος του ΚΚΕ και προσωπικό φίλος του Μακρή. Το έργο βρισκόταν στην Ουγγαρία, όπου ζούσε ο γλύπτης και ήρθε στην Αθήνα με ενέργειες του Βουδούρη ο οποίος διετέλεσε Πρύτανης του Ε.Μ.Π. το 1983, από το 1984 έως το 1986 και από το 1986 έως το 1988. Απεβίωσε το 1989.
Ο γλύπτης
Ο «πατέρας» του έργου, Μέμος Μακρής (φωτό) γεννήθηκε και πέρασε τα
παιδικά του χρόνια στην Πάτρα. Το 1919, η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα.
Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα με δασκάλους τους Μιχάλη
Τόμπρο, Επαμ. Θωμόπουλο και Κ. Δημητριάδη. Αναμίχθηκε γρήγορα στην καλλιτεχνική
και πολιτιστική ζωή της δεκαετίας του '30. Ήταν μέλος του Επιμελητηρίου
Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ).
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Μακρής πήρε μέρος
με έντονη δράση στην Εθνική Αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση συνέχισε τις
σπουδές του στο Παρίσι. Απελάθηκε από τη Γαλλία το 1950, λόγω των αριστερών
πολιτικών πεποιθήσεών του και βρήκε πολιτικό άσυλο στην Ουγγαρία. Στην Ουγγαρία
δραστηριοποιήθηκε ενεργά στην καλλιτεχνική, πολιτική και πολιτιστική κίνηση της
χώρας, όπου καθιερώθηκε ως ένας από τους γλύπτες που εξέφραζαν την επίσημη
αισθητική του κράτους με συνθέσεις μέσα στο πνεύμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
Το 1964 του αφαιρέθηκε η ελληνική υπηκοότητα, την οποία
επανέκτησε το 1975 μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Το 1978
στην Εθνική Πινακοθήκη, πραγματοποιήθηκε η πρώτη αναδρομική έκθεσή του στην
Ελλάδα. Πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια στην Αθήνα στις 2 τα ξημερώματα της 26ης
Μαΐου 1993 και κηδεύτηκε στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.
Το πρόσωπο στο γλυπτό
Φυσικά το μεγάλο ερώτημα είναι ποιον απεικονίζει το γλυπτό.
Πρόκειται για τον ιστορικό Νίκο Σβωρόνο (φωτό). Γεννήθηκε το 1911 στη Λευκάδα. Σπούδασε
στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και πολέμησε στο μέτωπο της
Αλβανίας. Στη συνέχεια συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση. Το 1943 εντάχθηκε στις
τάξεις του ΕΑΜ και συνεργάστηκε στην έκδοση του παράνομου περιοδικού
Πρωτοπόροι. Μετά τη διακοπή της έκδοσής του στα τέλη του 1943 εντάχθηκε στον
ΕΛΑΣ και ως στρατιωτικός διοικητής Βύρωνα-Καισαριανής συμμετείχε στην ένοπλη
εμφύλια σύγκρουση της Αθήνας τον Δεκέμβρη του 1944, με επίκεντρο δράσης του την
περιοχή του Μετς. Στη συνέχεια οπισθοχώρησε με το τάγμα του στο Τείχιο της
Ναυπάκτου. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Αθήνα. Τον Δεκέμβριο
του 1945, χάρη στις ενέργειες του διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Οκτάβιου
Μερλιέ και με υποτροφία της Γαλλικής Δημοκρατίας, κατέφυγε στη Γαλλία με το
πλοίο «Ματαρόα». Στο Παρίσι γράφτηκε στην École Pratique des Hautes Études και
στην École des Langues Orientales.[10] Το 1955 του αφαιρέθηκε η ελληνική
ιθαγένεια και το 1961 απέκτησε τη γαλλική. Το 1962 απέκτησε το doctorat τρίτου
κύκλου και το 1975 ανακηρύχθηκε Docteur ès Lettres της Σορβόννης. Εργάσθηκε στο
CNRS και δίδαξε ως διευθυντής σπουδών στην École Pratique des Hautes Études (IV
Section) ιστορία των θεσμών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Μετά την πτώση της
δικτατορίας δίδαξε στα πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Κρήτης, διετέλεσε μέλος
της διοικούσας επιτροπής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής ερευνών στο
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, και ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων
Αθηνών (1976) και Θεσσαλονίκης(1977]. Πέθανε το 1989 στην Αθήνα. Έχει μεγάλο
συγγραφικό έργο με επίκεντρο την ελληνική ιστορία.