Οι προβλέψεις των επιστημόνων είναι εξαιρετικά δυσοίωνες
Το λιώσιμο των πάγων της Ανταρκτικής είναι ένα από τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής που προβληματίζει περισσότερο τους επιστήμονες. Την προσοχή τους ωστόσο τραβάει ακόμα πιο πολύ ο παγετώνας Thwaites, γνωστός και ως «Παγετώνας της Αποκάλυψης». Τώρα κατάφεραν να καταδυθούν μέσα σε αυτόν τον παγετώνα σε μια προσπάθεια να πάρουν περισσότερες απαντήσεις.
Ο συγκεκριμένος παγετώνας λιώνει με όλο και πιο γρήγορο
ρυθμό και θα μπορούσε να βρίσκεται σε μη αναστρέψιμη πορεία προς την
κατάρρευση, κάτι που θα οδηγούσε σε καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια άνοδο της στάθμης της
θάλασσας.
Από το 2018, μια ομάδα επιστημόνων που αποτελεί τη Διεθνή
Συνεργασία για τον παγετώνα Thwaites (ITGC), μελετά από κοντά τον «Παγετώνα της
Αποκάλυψης» για να κατανοήσει καλύτερα πώς και πότε μπορεί να καταρρεύσει. Τα
ευρήματά τους, που παρουσιάζονται σε μια συλλογή μελετών, παρέχουν την πιο
ξεκάθαρη μέχρι σήμερα εικόνα αυτού του πολύπλοκου, διαρκώς μεταβαλλόμενου
παγετώνα. Οι προοπτικές είναι «ζοφερές», ανέφεραν οι επιστήμονες σε έκθεση που
δημοσίευσαν, αποκαλύπτοντας τα βασικά συμπεράσματα της εξαετούς έρευνάς τους.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η ταχεία απώλεια πάγου αναμένεται
να επιταχυνθεί αυτόν τον αιώνα που διανύουμε. Η υποχώρηση του παγετώνα Thwaites
έχει επιταχυνθεί σημαντικά τα τελευταία 30 χρόνια, ανέφερε ο Ρομπ Λάρτερ,
θαλάσσιος γεωφυσικός στο British Antarctic Survey και μέλος της ομάδας ITGC.
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι πρόκειται να υποχωρήσει περαιτέρω και ταχύτερα»,
δήλωσε.
Κατάρρευση σε 200 χρόνια
Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι ο «Παγετώνας της Αποκάλυψης»
και το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής θα μπορούσαν να καταρρεύσουν μέσα σε 200
χρόνια, γεγονός που θα είχε καταστροφικές συνέπειες. Ο Thwaites περιέχει
εγκλωβισμένο τόσο νερό που θα μπορούσε να αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας κατά
περισσότερο από 60 εκατοστά. Ο αριθμός ακούγεται μικρός, αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο αυτό. Την ίδια στιγμή ο συγκεκριμένος παγετώνας
λειτουργεί επίσης σαν φελλός, συγκρατώντας το τεράστιο στρώμα πάγου της
Ανταρκτικής. Έτσι, η κατάρρευσή του θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε άνοδο της
στάθμης της θάλασσας κατά περίπου τρία μέτρα, καταστρέφοντας τις παράκτιες
κοινότητες από το Μαϊάμι και το Λονδίνο μέχρι το Μπαγκλαντές και τα νησιά του
Ειρηνικού.
Οι επιστήμονες γνώριζαν εδώ και καιρό ότι ο Thwaites – που εκτείνεται
σε 192.000 τ.χλμ όσο δηλαδή η Φλόριντα των ΗΠΑ και μεγαλύτερη από την Ελλάδα-
ήταν ευάλωτος, εν μέρει λόγω της γεωγραφικής του θέσης. Το σημείο στο οποίο
βρίσκεται κλίνει προς τα κάτω, πράγμα που σημαίνει ότι καθώς λιώνει,
περισσότερος πάγος εκτίθεται στο σχετικά θερμό νερό του ωκεανού.
Ωστόσο, προηγουμένως, σχετικά λίγα ήταν κατανοητά για τους
μηχανισμούς πίσω από την υποχώρησή του. «Η Ανταρκτική παραμένει το άγνωστο
στοιχείο που παίζει σημαντικό ρόλο για την κατανόηση και πρόβλεψη της μελλοντικής
ανόδου της στάθμης της θάλασσας», αναφέρουν οι επιστήμονες του ITGC.
Τα τελευταία έξι χρόνια, οι επιστήμονες με μια σειρά από
πειράματα προσπάθησαν να καταλάβουν καλύτερα τη λειτουργία του. Έστειλαν ένα
ρομπότ σε σχήμα τορπίλης που ονομάζεται Icefin στη γραμμή θεμελίωσης του
Thwaites, το σημείο στο οποίο ο πάγος αναδύεται από τον πυθμένα της θάλασσας
και αρχίζει να επιπλέει, ένα βασικό σημείο ευπάθειας.
Η στιγμή της κατάδυσης:
«Το πρώτο βίντεο με το Icefin να κολυμπά μέχρι τη γραμμή θεμελίωσης ήταν συγκινητικό», δήλωσε η Κίγια Ρίβερμαν, παγετωνολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πόρτλαντ. «Για τους παγετωνολόγους, νομίζω ότι αυτό είχε τον συναισθηματικό αντίκτυπο που είχε ίσως η προσεδάφιση στο φεγγάρι για τους υπόλοιπους ανθρώπους. Ήταν μεγάλη υπόθεση. Είδαμε αυτό το σημείο για πρώτη φορά», τονίζει.
Μέσα από τις εικόνες που έστειλε πίσω το Icefin, ανακάλυψαν
ότι ο παγετώνας λιώνει με απροσδόκητους τρόπους, με το ζεστό νερό του ωκεανού
να μπορεί να εισχωρήσει μέσα από βαθιές ρωγμές και σχηματισμούς «σκαλοπατιών»
στον πάγο.
Εικόνα κάτω από τον παγετώνα:
Μια άλλη μελέτη χρησιμοποίησε καταγραφές από δορυφόρους και δεδομένα GPS, για να εξετάσει τις επιπτώσεις των παλιρροιών και διαπίστωσε ότι το θαλασσινό νερό μπορούσε να εισχωρήσει περισσότερο από 9,6 χιλιόμετρα κάτω από τον Thwaites, συμπιέζοντας θερμό νερό κάτω από τον πάγο και προκαλώντας ταχεία τήξη.
Ακόμα, άλλοι επιστήμονες αναζήτησαν περισσότερα στοιχεία για
την ιστορία του Thwaites. Μια ομάδα στην οποία συμμετείχε η Τζούλια Βέλνερ,
καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον, ανέλυσε πυρήνες θαλάσσιων ιζημάτων
για να κατανοήσει και να καταγράψει το παρελθόν του παγετώνα. Όπως διαπίστωσαν,
αυτός άρχισε να υποχωρεί γρήγορα τη δεκαετία του 1940, πιθανότατα με αφορμή ένα
πολύ ισχυρό φαινόμενο Ελ Νίνιο- μια φυσική κλιματική διακύμανση που τείνει να
έχει θερμαντικό αντίκτυπο.
Αυτά τα αποτελέσματα «μας διδάσκουν σε γενικές γραμμές τη συμπεριφορά των πάγων, προσθέτοντας περισσότερες λεπτομέρειες από ό,τι είναι
διαθέσιμες εξετάζοντας μόνο τους σύγχρονους πάγους» δήλωσε η Βέλνερ μιλώντας στο
CNN.
Τα – λίγο- καλά νέα
Ανάμεσα στα δυσοίωνα νέα δεδομένα, υπήρχαν και κάποια καλά
νέα σχετικά με μια διαδικασία που οι επιστήμονες φοβούνται ότι θα μπορούσε να
προκαλέσει γρήγορο λιώσιμο. Υπάρχει η ανησυχία ότι αν οι παγοκρηπίδες του
Thwaites καταρρεύσουν, θα αφήσουν πανύψηλους βράχους πάγου εκτεθειμένους στον
ωκεανό. Αυτοί οι ψηλοί βράχοι θα μπορούσαν εύκολα να γίνουν ασταθείς και
κομμάτια τους να πέσουν στον ωκεανό, αφήνοντας ακόμα ψηλότερους βράχους πίσω
τους, με τη διαδικασία να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Η μοντελοποίηση σε
υπολογιστή, ωστόσο, έδειξε ότι ενώ αυτό το φαινόμενο είναι υπαρκτό, οι
πιθανότητες να συμβεί είναι λιγότερο πιθανές από ό,τι φοβούνταν προηγουμένως.
Μη αναστρέψιμη κατάσταση
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο «Παγετώνας της Αποκάλυψης»
είναι ασφαλής.
Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι ολόκληρος ο Thwaites και το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής πίσω από αυτό θα μπορούσαν να εξαφανιστούν τον 23ο αιώνα. Ακόμη και αν οι άνθρωποι σταματήσουν γρήγορα να καίνε ορυκτά καύσιμα -κάτι που δεν συμβαίνει- μπορεί να είναι πολύ αργά για να το σώσουν.
Ενώ αυτό το στάδιο του έργου της ομάδας ITGC ολοκληρώνεται,
οι επιστήμονες λένε ότι χρειάζεται ακόμη πολύ περισσότερη έρευνα για να
καταλάβουν αυτόν τον πολύπλοκο παγετώνα και να κατανοήσουν αν η υποχώρησή του
είναι πλέον μη αναστρέψιμη.
«Παρόλο που έχει σημειωθεί πρόοδος, εξακολουθούμε να έχουμε
βαθιά αβεβαιότητα για το μέλλον» δήλωσε ο Έρικ Ριγκνότ, παγετωνολόγος στο
Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Irvine και μέλος του ITGC. «Παραμένω πολύ
ανήσυχος ότι αυτό το μέρος της Ανταρκτικής βρίσκεται ήδη σε κατάσταση
κατάρρευσης» υπογράμμισε.