Οι αρχαιολόγοι εδώ και πολλά χρόνια ψάχνουν απαντήσεις για έναν μυστηριώδη, άγνωστο ναό που βρισκόταν στο λόφο της Ακρόπολης και ίσως τώρα ένας βοσκός μας δίνει απαντήσεις
Στην Ακρόπολη της Αθήνας δεσπόζει ο εμβληματικός ναός του
Παρθενώνα, ένας από τους πιο επισκέψιμους και γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους
στον κόσμο. Ωστόσο, παρόλο που ο χώρος
έχει μελετηθεί και ερευνηθεί όσο λίγοι, όλο και περισσότερες γνώσεις σχετικά με
αυτόν έρχονται στο φως.
Μια νέα δημοσίευση στο American Journal of Archaeology, από τον Μέρλ
Λάνγκτον από το Πανεπιστήμιο του Τενεσί και του Γιάνρικ βαν Ρουκχούιτζεν από το
Πανεπιστήμιο του Ράντμπουντ στην Ολλανδία, αφηγείται μια σχεδόν αστυνομική
ιστορία για την ανακάλυψη ενός χαμένου ναού που βρισκόταν κάποτε εκεί που
σήμερα στέκεται ο Παρθενώνας. Όλα ξεκίνησαν με την ανακάλυψη μερικών αρχαίων σκίτσων.
Η τοιχογραφία ενός
βοσκού
Πριν λίγα χρόνια, σε έναν μαρμάρινο βράχο στη Βάρη, 20 χιλιόμετρα
νοτιοανατολικά της Αθήνας εντοπίστηκαν πάνω από 2.000 τοιχογραφίες, οι οποίες
είχαν φτιαχτεί από βοσκούς. Σε αυτές αναπαρίστανται εικόνες με πλοία, άλογα και
ερωτικές σκηνές, ενώ κάποιες περιλαμβάνουν και κείμενο. Όλες χρονολογούνται από
τον 6ο αιώνα π.Χ.
Ανάμεσα σε αυτές τις τοιχογραφίες περιλαμβάνεται και το
πρόχειρο σχέδιο ενός κτιρίου λαξευμένο στον βράχο. Αν και οι λεπτομέρειες του
σχεδίου δεν είναι πλήρως ξεκάθαρες καθώς είναι φανερό ότι είναι πρόχειρο,
μπορεί να αναγνωριστεί ότι το σχέδιο αναπαριστά έναν ναό αφού περιέχει κίονες
και σκαλοπάτια.
Γύρω από το κτίριο υπάρχει μια επιγραφή που γράφει «ΤΟ ΕΚΑΤΟΜΠΕΔΟΝ…
ΜΙΚΟΝΟΣ (Το Κτίριο των 100 ποδιών… του Μίκονα). Το ποιος ήταν ο Μίκων δεν είναι
γνωστό, αλλά οι ερευνητές πιθανολογούν ότι είναι το όνομα του βοσκού που δημιούργησε
το σχέδιο, ενώ έβοσκε τα κοπάδια του, και αποφάσισε να υπογράψει το έργο του. Αξίζει
να σημειωθεί ότι η εκδοχή του ελληνικού αλφαβήτου που χρησιμοποιείται είναι
πολύ αρχαία και καθιστά σχεδόν σίγουρο ότι το σχέδιο δημιουργήθηκε κατά τον 6ο
αιώνα π.Χ.
Η λέξη «ΕΚΑΤΟΜΠΕΔΟΝ» που χρησιμοποιείται στην επιγραφή είναι
μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας. Ο όρος αυτός έχει εντοπιστεί σε λίγες ακόμα
επιγραφές ως όνομα μιας κατασκευής
τεράστιου μεγέθους- 100 ποδών όπως λέει το όνομά του- η οποία βρισκόταν πάνω
στην Ακρόπολη. Στην πραγματικότητα πιθανότατα αποτελεί το επίσημο αρχαίο όνομα
του διάσημου ναού αφιερωμένου στην ελληνική θεά Αθηνά, ο οποίος αργότερα έγινε
γνωστός ως Παρθενώνας.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι πιθανό ότι ο Μίκων ήθελε να
απεικονίσει ένα κτίριο από την Ακρόπολη των Αθηνών. Ωστόσο, επειδή το αλφάβητο που
χρησιμοποίησε μπορεί να χρονολογηθεί με ασφάλεια στον 6ο αιώνα π.Χ., το σχέδιο
πρέπει να είναι τουλάχιστον 50 χρόνια παλαιότερο από τον Παρθενώνα, η κατασκευή
του οποίου ξεκίνησε γύρω στο 450 π.Χ.
Ένας χαμένος
ελληνικός ναός
Ο Παρθενώνας μπορεί να είναι ένας πολύ αρχαίος ναός, αλλά
δεν ήταν ο πρώτος. Οι αρχαιολόγοι θεωρούν σχεδόν βέβαιο ότι υπήρχαν ακόμα πιο
παλαιοί ναοί στην Ακρόπολη – αν και υπάρχει αρκετή συζήτηση γύρω από το πότε
κατασκευάστηκαν και τις ακριβείς τοποθεσίες τους στον λόφο. Υπάρχει επίσης ένα
κομβικό ιστορικό σημείο στην αρχαία ελληνική ιστορία που εμποδίζει την
κατανόησή μας: το 480 π.Χ., κατά τη διάρκεια των ελληνοπερσικών πολέμων, ο
περσικός στρατός έφτασε στην Αθήνα και κατέστρεψε όλα τα κτίρια που βρίσκονταν τότε
στην Ακρόπολη. Όσα κτίρια υπήρχαν στο λόφο χρειάστηκε να ανακατασκευαστούν ή να
αντικατασταθούν με νέα.
Μάλιστα, στο Μουσείο της Ακρόπολης φιλοξενούνται πολλά σπασμένα
γλυπτά που απεικονίζουν σκηνές από την ελληνική μυθολογία, καθώς και ταύρους
που καταβροχθίζονται από λιοντάρια. Κάποτε ήταν μέρος της διακόσμησης ναών που
υπήρχαν στην Ακρόπολη, αλλά υπέστησαν σοβαρές ζημιές, ίσως στην περσική επίθεση
του 480 π.Χ., ή και πιο πριν. Ένας από τους χαμένους ναούς θα μπορούσε να είναι
ο Εκατομπέδων που σχεδίασε ο Μίκων.
Ένας ναός για την
αποθήκευση θησαυρού
Ένα κρίσιμο μέρος του παζλ είναι ένα δημοκρατικό διάταγμα της
Αρχαίας Αθήνας που χρονολογείται από την εποχή πριν από την περσική επίθεση και
πολύ πριν την οικοδόμηση του Παρθενώνα. Στο διάταγμα υπάρχει αναφορά σε ένα κτίριο
που ονομάζεται «Εκατόμπεδον» και βρίσκεται στην Ακρόπολη, το οποίο
χρησιμοποιήθηκε για τον κάπως αόριστο σκοπό της «αποθήκευσης θησαυρού». Το
διάταγμα είχε εντοπιστεί πριν από πολλά χρόνια, αλλά υπήρχε έντονη συζήτηση
μεταξύ των αρχαιολόγων για το τι θα μπορούσε να ήταν το Εκατόμπεδον.
Υπήρξε η άποψη ότι το Εκατόμπεδον που αναφέρεται στο
διάταγμα ήταν ναός, καθώς οι ελληνικοί ναοί συνήθως χρησίμευαν για την
αποθήκευση των θησαυρών που προσφέρονταν στους θεούς. Αλλά πολλοί άλλοι
υποστηρίζουν ότι η λέξη Εκατόμπεδον δεν μπορεί να αναφέρεται σε ναό και είναι
πιθανό να ήταν μια ανοιχτή αυλή στην Ακρόπολη.
Το σχέδιο όμως του Μίκονα που εντοπίστηκε τώρα είναι
σημαντικό. Αν ο Μίκων ονόμασε τον ναό που σχεδίασε Εκατόμπεδον, τότε είναι
πιθανό ότι και ο όρος στο διάταγμα αναφερόταν επίσης σε ναό. Εξάλλου δεν
συναντώνταν εύκολα τόσο μεγάλοι ναοί που να φτάνουν τους 100 πόδες μήκος.
Αν και έχουν υπάρξει πολλές εικασίες για την θέση του ναού
αυτού που αναφέρεται και στο διάταγμα, είναι πιθανό ότι βρισκόταν κάποτε στη
θέση όπου σήμερα βρίσκεται ο Παρθενώνας.
Παρόλο που το Εκατόμπεδον που σχεδίασε ο Μίκων δεν υπάρχει
εδώ και χιλιάδες πλέον χρόνια, είναι πιθανόν κάποια από τα γλυπτά του ναού του
μουσείου να ανήκουν σε αυτό.
Στοιχεία για την
μόρφωση των βοσκών
Η επιγραφή είναι επίσης σημαντική για έναν ακόμα λόγο. Σε
αντίθεση με ό,τι συνήθως πιστεύεται, φαίνεται ότι οι βοσκοί μπορούσαν να
διαβάζουν και να γράφουν, ακόμη και σε αυτή την πρώιμη χρονική στιγμή κατά την
οποία ο αλφαβητισμός εξαπλωνόταν ακόμη στον ελληνικό κόσμο. Το γιατί οι βοσκοί
παρήγαγαν τόσα πολλά σκίτσα δεν είναι γνωστό. Ίσως ήταν απλώς μια μορφή
απόδρασης κατά τις βαρετές στιγμές της δουλειάς τους.
Ωστόσο, το μικρό σκίτσο που έφτιαξε ο Μίκων δείχνει πώς ένα
μικρό σκαρίφημα μπορεί να είναι το κλειδί για να φωτιστούν οι ιστορικοί γρίφοι
πίσω από έναν από τους πιο εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους του κόσμου.
Πηγή ΦΩΤΟ: Spirosparas