Έτσι έμοιαζε ένας από τους πιο φοβερούς και βίαους ηγεμόνες της ιστορίας και πρώτος Τσάρος της Ρωσίας
Ο Ιβάν Δ΄ Βασίλιεβιτς ήταν ένας από τους πιο ισχυρούς
ηγεμόνες του Βασιλείου της Ρωσίας. Υπήρξε ο πρώτος τσάρος της ιστορίας του και
έμεινε γνωστός ως Ιβάν ο Τρομερός καθώς δεν δίσταζε να επιβληθεί με τη βία και
να υποβάλει τους εχθρούς του σε ακραία βασανιστήρια.
Πώς έμοιαζε όμως αυτός ο αδίστακτος ηγέτης, ο οποίος έχει
γίνει μέχρι και σήμερα συνώνυμο της ακραίας βιαιότητας;
Την απάντηση ανέλαβε να δώσει ο Βραζιλιάνος γραφίστας Σίσερο
Μοράες. Ο Μοράες ειδικεύεται στις 3D απεικονίσεις και οι ερευνητικές ομάδες
ζητούν συχνά τη βοήθεια του για να φέρει στη «ζωή» τα πρόσωπα ανθρώπων που ζούσαν
στο κοντινότερο ή ακόμα και στο πολύ μακρινό παρελθόν, όπως διάφορα ανθρωποειδή
για τα οποία έχουμε βρει τα απολιθώματά τους.
Ο Μοράες οργανώνει και ο ίδιος ερευνητικά πρότζεκτ με στόχο
την ανασύνθεση του προσώπου που αποτελούν σημαντικές ιστορικές προσωπικότητες
και μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κάποια αξιόπιστη οπτική τους αναπαράσταση.
Για να καταφέρει να ανασυνθέσει το πρόσωπο του Ιβάν του
Τρομερού, ο Μοράες βασίστηκε στις μελέτες που πραγματοποίησε ο Σοβιετικός
επιστήμονας Μιχαήλ Γερμασίμοφ ο οποίος ήταν ο πρώτος που άνοιξε τον τάφο του
Ιβάν την δεκαετία του 1960.
Ο Ιβάν γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1530 στη Μόσχα και ήταν γιος του Ρουρικίδη Μεγάλου Δούκα της Μοσχοβίας Βασιλείου Γ΄ και της Ελένας Γκλίνσκαγιας. Μέσω της γιαγιάς του Σοφίας Παλαιολογίνας ήταν δισέγγονος του Θωμά Παλαιολόγου, δεσπότη του Μωρέως, αδελφού των Ιωάννη Η΄ και Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Αυτοκρατόρων του Βυζαντίου. Σε ηλικία μόλις τριών χρονών, ανακηρύχθηκε Μέγας Πρίγκιπας της Μόσχας, μετά τον θάνατο του πατέρα του από σηψαιμία. Η μητέρα του έπεσε θύμα πολιτικής δολοφονίας και το μικρό αγόρι έμεινε ορφανό με αποτέλεσμα να μεγαλώσει χωρίς την γονεϊκή στοργή και αγάπη κάτι που σημάδεψε ανεξίτηλα τον χαρακτήρα του.
Αν και παντρεύτηκε συνολικά οχτώ φορές (μόνο τις 3 πρώτες
είχε αναγνωρίσει η ρωσική εκκλησία) η παντοτινή του αγάπη ήταν η πρώτη γυναίκα
του, η Αναστασία Ρομάνοβνα, η οποία όμως πέθανε μετά από 13 χρόνια γάμου.
Λέγεται ότι ήταν η μόνη που μπορούσε να τον ηρεμήσει κι έτσι μετά τον θάνατό
της, έχασε τον έλεγχο. Ο Ιβάν πίστευε ότι η γυναίκα του είχε δηλητηριαστεί από ευγενείς
και από τότε άρχισε μια σχεδόν σχιζοφρενική συμπεριφορά που επηρέασε και τη
διακυβέρνηση της χώρας.
Το 1565 ο Ιβάν άρχισε την προσπάθεια του να επιβληθεί στο
εσωτερικό του βασιλείου του και ακολούθησε μια τακτική ακραίας βίας σε μεγάλη
κλίμακα συμπεριλαμβανομένων βασανιστικών εκτελέσεων των αντιπάλων του-ακόμα και
πρώην φίλων του- η οποία κατά κάποιους ιστορικούς ήταν καθαρά πολιτική απόφαση
κατά άλλους ήταν αποτέλεσμα σχιζοφρένειας που εκδηλώθηκε εκείνη την χρονική
περίοδο σε αυτόν.
Υπό την ηγεσία του η εξουσία της Μόσχας σταθεροποιήθηκε επί
των ρωσικών εδαφών και επεκτάθηκε προς τα ανατολικά, προσαρτώντας τα διάδοχα
χανάτα της Χρυσής Ορδής στο Βόλγα και ξεκινώντας την κατάκτηση της Σιβηρίας.
Προσπάθησε επίσης να αποκτήσει έξοδο στη Βαλτική Θάλασσα στα βορειο-δυτικά,
αλλά απέτυχε.
Ο Ιβάν απέκτησε τον τίτλο «τρομερός» με την αρνητική του
έννοια από τους ιστορικούς της Δύσης. Η Σφαγή του Νόβγκοροντ, την οποία
προκάλεσε όταν τον ενημέρωσαν ότι η πόλη προσπαθεί να προσαρτηθεί στην Πολωνία,
ήταν μια από τις αιτίες του προσωνύμιού του. Πηγές της εποχής υπολογίζουν ότι
κατά τη διάρκεια της σφαγής πέθαναν από 2.700 έως 27.000 άνθρωποι, ενώ
σημερινοί ερευνητές υπολογίζουν τα θύματα από 2.500 έως 12.000 μεταξύ των
οποίων 1.500 ευγενείς.
Από την άλλη όμως, η ρωσική παράδοση θέλει τον Ιβάν δίκαιο, άτεγκτο και συμπονετικό, φωτισμένο ηγεμόνα, πρόθυμο να προστατεύσει τον απλό λαό από τους τρυφηλούς Βογιάρους, η εξόντωση των οποίων μάλλον ικανοποίησε τον απλό λαό.
Αμφίσημες είναι και οι πληροφορίες για τον θάνατό του τον
Μάρτιο του 1854. Επίσημα, θεωρείται ότι ο Ιβάν πέθανε από παθολογικά αίτια, ενώ
έπαιζε σκάκι. Όταν όμως ο Μιχαήλ Γερμασίμοφ
άνοιξε τον τάφο του Ιβάν στη δεκαετία του 1960 για εργασίες συντήρησης,
οι επιστήμονες βρήκαν στα οστά του υψηλές συγκεντρώσεις ψευδαργύρου. Πλέον οι
ιστορικοί καταλήγουν ότι ο Ιβάν είτε δηλητηριάστηκε είτε έλαβε κατά λάθος
υπερβολική δόση ψευδαργύρου, στα πλαίσια θεραπείας κατά της σύφιλης.