Τέσσερις αστροναύτες έζησαν για έναν χρόνο στον Κόκκινο Πλανήτη και μόλις επέστρεψαν
Μια ομάδα τεσσάρων αστροναυτών της NASA επέστρεψε
από το μεγάλο της ταξίδι στον πλανήτη Άρη, όπου έζησε για εργάστηκε για περισσότερο
από έναν χρόνο.
Το πλήρωμα για να επιβιώσει έπρεπε να καλλιεργήσει τα δικά
του τρόφιμα, για να συμπληρώσει τις μερίδες που είχε πάρει από τη Γη, να επικοινωνήσει
με τον πλανήτη μας αντιμετωπίζοντας κάθε φορά μισή ώρα καθυστέρηση στην
ανταλλαγή των μηνυμάτων και να μάθει να ζει και να εργάζεται μαζί σε κάπως…
στενά μέρη.
Η διαστημική εταιρία των ΗΠΑ τους υποδέχτηκε με ενθουσιασμό στις
αρχές Ιουλίου μόνο που αντί να προγραμματίσουν την προσθαλάσσωση κάποιας
διαστημικής κάψουλας που θα τους έφερνε πίσω στη Γη, ο Αναπληρωτής Διευθυντής
του Διαστημικού Κέντρου Johnson, Στιβ Κέρνερ, απλά άνοιξε την πόρτα του…
πλανήτη Άρη και καλωσόρισε το πλήρωμα πίσω στη Γη.
Ταξίδι στον Κόκκινο
Πλανήτη
Δεδομένου ότι οι άνθρωποι δεν έχουν βρει ακόμα τρόπο να
ταξιδέψουν οι ίδιοι προς τον Κόκκινο Πλανήτη και να επιστρέψουν από αυτόν με
επιτυχία, στην πραγματικότητα η αποστολή ήταν μέρος του προγράμματος της NASA που
προσπαθεί να προσομοιώσει τη ζωή στον Άρη, ώστε να εξερευνηθεί η υγεία και η
απόδοση του πληρώματος σε μια μελλοντική αποστολή, ένα πρόγραμμα γνωστό και ως
CHAPEA. Αυτό έχει σχεδιαστεί για να ελέγξει πόσο καιρό μπορούν να ζήσουν, να
εργαστούν και να επιβιώσουν οι άνθρωποι σε άλλους πλανήτες. Το CHAPEA (Crew
Health and Performance Exploration Analogue) είναι μια πλήρης προσομοίωση σε
έναν χώρο 158 τετραγωνικών μέτρων που χωρίζεται σε χώρους διαβίωσης για το
πλήρωμα και χώρους εργασίας, όπως εργαστήρια και χώρους κοινής ωφέλειας και έχει
χτιστεί στο διαστημικό κέντρο Johnson της Nasa στο Χιούστον του Τέξας.
Η αποστολή ξεκίνησε στις 25 Ιουνίου 2023, με τέσσερα μέλη
πληρώματος: την διοικήτρια Κέλι Χάστον, την επικεφαλής επιστήμονα Άντσα
Σελαριού, τον Μηχανικό Πτήση Ρος Μπρόκγουελ και τον ιατρό αξιωματικό Νέιθαν
Τζόουνς. Η αποστολή τελείωσε 378 ημέρες αργότερα, στις 6 Ιουλίου 2024.
Μετά την «επιστροφή» τους από τον Άρη τα ερωτήματα για τους
τέσσερις αστροναύτες είναι πλέον πολλά, ενώ προσαρμόζονται ξανά στη ζωή στη Γη.
«Τι τρώνε οι Αρειανοί; Τα πάνε καλά οι Αρειανοί μεταξύ τους;
Τι κάνουν οι Αρειανοί όλη μέρα;», είναι μερικά από τα ερωτήματα.
«Η ζωή στον Άρη ήταν μια φοβερή εμπειρία, όπως τίποτα άλλο
στη Γη», δήλωσε ο Τζόουνς, ένα από τα τέσσερα μέλη του πληρώματος του CHAPEA-1.
«Ήταν πολύ ρεαλιστικό. Το μόνο πράγμα που δεν μου φάνηκε ρεαλιστικό ήταν η
έλλειψη βαρύτητας στον Άρη, αλλά υποθέτω ότι αυτό είναι λογικό», ανέφερε ο
ίδιος στους Times.
Από την άλλη, η Άντσα Σελαριού απαντά στην ερώτηση του Guardian για το πώς ήταν η
ζωή στον Άρη με δύο λέξεις: «Απόλυτα συναρπαστική!».
Το CHAPEA-1 ήταν η πρώτη από τρεις τέτοιες ασκήσεις μέτρησης
του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να επιβιώσουν και να ευδοκιμήσουν
στον Άρη, χρησιμοποιώντας ως πλήρωμα εθελοντές πολίτες σε ένα χώρο διαβίωσης
που κατασκευάστηκε με τη χρήση ενός γιγαντιαίου τρισδιάστατου εκτυπωτή.
Ο πλανήτης Άρης είναι ένα από τα ελάχιστα άλλα μέρη στο
ηλιακό μας σύστημα όπου οι συνθήκες υποδηλώνουν ότι μπορεί κάποτε να υπήρχε
ζωή, έστω και σε απλή μορφή. Έτσι, ό,τι μάθουμε για τον κόκκινο πλανήτη θα μας δείξει
περισσότερα για το παρελθόν και το μέλλον της Γης μας. Φυσικά, προετοιμάζει την
διαστημική εταιρία να «χτίσει» καλύτερα το πρόγραμμα αποστολής ανθρώπων στον
Άρη που προγραμματίζεται για το 2030. Ωστόσο, οι επιστήμονες τονίζουν ότι το να
φτάσουμε εκεί είναι ένα πράγμα, το να επιβιώσουμε είναι ένα άλλο.
«Το να γνωρίζω περί τίνος επρόκειτο αυτή η αποστολή -να βάλω
την ανθρωπότητα στο επόμενο γιγαντιαίο άλμα- ήταν σίγουρα ένα από τα κορυφαία
πράγματα, μαζί με τη συνεργασία με τόσους πολλούς καταπληκτικούς ειδικούς στη
Nasa», δήλωσε ο Τζόουνς, ο οποίος ανταποκρίθηκε στην αγγελία «Ζητούνται Αρειανοί»
που δημοσιεύτηκε από τη Nasa το 2022.
«Οι πιο λογικές προκλήσεις ήταν αυτά που θα περίμενε κανείς:
να χάσω χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους μου. Η έλλειψη ανθρώπων για
τους οποίους νοιάζομαι πραγματικά. Γεννήσεις, θάνατοι και γάμοι. Όλα τα παραπάνω».
Για τη Σελαριού, η επιλογή της για μια τόσο πρωτοποριακή αποστολή
άξιζε κάθε θυσία, από χαμένες διακοπές με φίλους και οικογένεια, μέχρι απλώς να
μπορέσει να περιπλανηθεί έξω ανασαίνοντας καθαρό αέρα.
«Οι άνθρωποι θα φτάσουν στον Άρη κάποια στιγμή στο μέλλον,
και μόνο η ευκαιρία να συμμετάσχει κανείς με όποιον τρόπο μπορεί για να
βοηθήσει να συμβεί αυτό ελπίζουμε στη διάρκεια της ζωής μας, είναι ασύγκριτη»,
είπε.
«Νιώθω πραγματικά δέος για όλα, όλες τις προσπάθειες που έχω
δει για να γίνει αυτό το όνειρο πραγματικότητα για όλους τους ανθρώπους. Και
ναι, θα πανηγυρίσω όταν δούμε το πρώτο βήμα στον Άρη, γνωρίζοντας ότι συνέβαλα.
Ήταν μια απίστευτη τιμή και απολύτως συναρπαστική», τόνισε μετά την επιστροφή
της
Οι αναλογικές αποστολές CHAPEA είναι ο τρόπος της Nasa να
δοκιμάσει τις μοναδικές προκλήσεις που θα παρουσιάσει για τον άνθρωπο η ζωή και
η εργασία στο βαθύ διάστημα. Γι’ αυτό χρησιμοποιεί περιβάλλοντα στη Γη που
έχουν φυσικές ομοιότητες με τα άλλα μέρη του διαστήματος, είτε πραγματικές είτε
δημιουργημένες από τον άνθρωπο.
Ανάλογες αποστολές εκτελούνται στην Αρκτική και την
Ανταρκτική, σε ωκεάνιους πυθμένες, ερήμους και πεδία ηφαιστειακής λάβας,
αναζητώντας τους κινδύνους και αναπτύσσοντας στρατηγικές προστασίας ή
μετριασμού τους. Το πλήρωμα πρέπει να γνωρίζει πώς να επισκευάζει και να
συντηρεί τον εξοπλισμό, να βρίσκει λύσεις, να καλλιεργεί τρόφιμα, να παραμένει
υγιές και να διατηρεί θετικές σχέσεις μεταξύ τους.
Οι αστροναύτες εκπαιδεύονται μέσα σε διαστημόπλοια
πανομοιότυπα με τα πραγματικά, υποβρύχια σε εργαστήρια χωρητικότητας 27
εκατομμυρίων λίτρων – μία από τις μεγαλύτερες εσωτερικές πισίνες στον κόσμο –
και πάνω σε αεροσκάφη μηδενικής βαρύτητας, τα οποία συνηθίζουν να τα αποκαλούν «κομήτες
εμετού» και των οποίων το σχέδιο πτήσης με τρενάκι προσομοιώνει την έλλειψη
βαρύτητας του διαστήματος.
Η προετοιμασία για τη μελλοντική διαπλανητική εξερεύνηση
περιλαμβάνει τη δοκιμή νέων τεχνολογιών, ρομποτικού εξοπλισμού, οχημάτων, κατοικιών,
επικοινωνιών, υποδομών και των επιπτώσεων της απομόνωσης και του περιορισμού
στην ανθρώπινη υγεία και συμπεριφορά.
Η επιλογή του
πληρώματος
Το πλήρωμα του CHAPEA επιλέγεται με κριτήρια αντίστοιχα με
εκείνα που εφαρμόζει η Nasa στους υποψήφιους αστροναύτες. Το βασικότερο είναι η
εξεύρεση νεοσύλλεκτων με τα «κατάλληλα προσόντα» για να ζήσουν και να εργαστούν
μαζί με άλλους σε ακραία περιβάλλοντα χωρίς να καταρρεύσουν ή να ξεσπάσουν.
Οι υπεύθυνοι της αποστολής έλεγχαν τακτικά το πλήρωμα για
τις αντιδράσεις τους σε προσομοιωμένες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και
στρεσογόνους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων έντονου φόρτου εργασίας, αστοχιών
εξοπλισμού και περιορισμών πόρων.
«Τα ποντίκια του διαπλανητικού εργαστηρίου πέρασαν με μεγάλη επιτυχία» λέει χιουμοριστικά η Σελάριου.
«Η μελέτη ενσωματώνει όλα τα είδη δεδομένων από τη
συμπεριφορική και τη δυναμική προοπτική της ομάδας και το ερώτημα δεν ήταν
απαραίτητα αν μπορεί ένας άνθρωπος να αντέξει την απομόνωση και τον περιορισμό όταν
θα βρεθεί στον Άρη, αλλά μάλλον πώς θα προσαρμοστεί», συμπλήρωσε.
Μεταξύ των απαιτήσεων ήταν επίσης ένα μεταπτυχιακό δίπλωμα σε
έναν τομέα Στεμ, όπως η μηχανική, τα μαθηματικά ή η επιστήμη των υπολογιστών, ή
τουλάχιστον 1.000 ώρες πιλοτάρισμα αεροσκάφους.
Ως γιατρός επειγόντων περιστατικών, ο Τζόουνς, από το Σπρίνγκφιλντ
του Ιλινόις, ειδικεύεται στην «προνοσοκομειακή και αυστηρή ιατρική» – έναν
ιδιαίτερα πιεστικό τομέα της περίθαλψης ασθενών στον οποίο η πρόσβαση σε πόρους
μπορεί να είναι περιορισμένη, αυξάνοντας το διακύβευμα μεταξύ ζωής και του
θανάτου. Είναι επίσης αναπληρωτής καθηγητής επείγουσας ιατρικής.
Η Nasa δήλωσε ότι επέλεξε τον Τζόουνς για την ικανότητά του
να αντιμετωπίζει «μοναδικές προκλήσεις, την εμπειρογνωμοσύνη του στην επίλυση
προβλημάτων και την αποτελεσματική επικοινωνία σε ένα ευαίσθητο σε χρόνο και
περιορισμένους πόρους περιβάλλον». Από την άλλη η κυβερνήτρια του πληρώματος
Κέλι Χάστον, είναι ερευνήτρια ανθρώπινων ασθενειών, η Άνκα Σελάριου,
μικροβιολόγος στο αμερικανικό ναυτικό, και ο Ρος Μπρόκγουελ, μηχανικός δομικών
κατασκευών.
«Ήμασταν ένα απίστευτα λειτουργικό πλήρωμα και πολύ δεμένο,
και υπήρχαν πολλές στιγμές που περάσαμε τόσο όμορφα μαζί. Φυσικά, μερικές φορές
συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι κοντά σε φίλους και συγγενείς, αλλά νιώθεις την
υποστήριξη από όλους στο έδαφος», λέει η Σελάριου.
Το φαγητό και οι
στιγμές χαλάρωσης
Το καθημερινό τους μενού ήταν παρόμοιο με εκείνο του
Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, το οποίο σχεδιάζεται από επιστήμονες τροφίμων και
βιοχημικούς διατροφής για να ελαχιστοποιηθεί η «κόπωση του φαγητού» που μπορεί
να μειώσει το ηθικό και να οδηγήσει τους αστροναύτες να καταναλώνουν λιγότερα
απ’ όσα θα έπρεπε.
Τα ειδικά συσκευασμένα γεύματα που μπορούν να ενεργοποιηθούν
ξανά αν ζεσταθούν και με την προσθήκη νερού συμπληρώνονταν από φρέσκα χόρτα, τα
οποία καλλιεργούνταν μέσα στον οικότοπο και ενίσχυαν ψυχολογικά τα μέλη του
πληρώματος.
Το πλήρωμα δεν μπορούσε να βασιστεί σε πτήσεις ανεφοδιασμού και
έτσι έπρεπε να καλλιεργήσει μόνο του το φαγητό του, συμπεριλαμβανομένων
ντομάτας και μαρουλιού για να συμπληρώσει τα προσυσκευασμένα γεύματα ενός έτους
που είχε μαζί του.
Ο Μπρόκγουελ κατασκεύασε ένα στεφάνι μπάσκετ για να κάνει
πιο ενδιαφέρον τον ελεύθερο χρόνο του πληρώματος και ο Τζόουνς προσπάθησε να
μειώσει το άγχος του ασχολούμενος με την τέχνη, εκπλήσσοντας τον εαυτό του με
το πόσο καλά βγήκαν μερικά από τα σκίτσα του.
Από την πλευρά της η Σελάριου είπε ότι στον ελεύθερο χρονο της
έβλεπε πολλή τηλεόραση και διάβαζε, ενώ προσπάθησε κι αυτή να εξασκηθεί στη
ζωγραφική. «Δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι ήμουν επιτυχής», είπε ωστόσο.
Κάθε στιγμή πάντως οι υπεύθυνοι της έρευνας παρακολουθούσαν
στενά το πλήρωμα μετρώντας τη νοητική και συμπεριφορική υγεία του.
Όταν ο Τζόουνς άκουσε κατά τη διάρκεια της αποστολής ότι ένα
μέλος της οικογένειάς του στην πατρίδα του είχε λάβει μια ανησυχητική ιατρική
διάγνωση, ένιωσε ενοχές και στενοχωρήθηκε που δεν μπορούσε να είναι μαζί του.
«Θα ήθελα πολύ να ήμουν παρών στα ραντεβού, ως γιατρός και ως μέλος της
οικογένειας, για να κάνω τις ερωτήσεις και να είμαι στήριγμα», είπε.
«Αλλά είχα τόσο εξαιρετική υποστήριξη από τη Nasa.
Ανησυχούσα λίγο μήπως η ανησυχία για την οικογένειά μου αποτελούσε σημείο
άγχους ή αδυναμίας για μένα – και αποδείχθηκε ότι τελικά στην πραγματικότητα
ήταν δύναμη».
Τι καιρό έχει στον
Άρη;
Ενώ οι θερμοκρασίες στον Άρη μπορεί να πέσουν μέχρι και
στους μείον 128 βαθμούς, ο οικότοπος είχε ελεγχόμενη θερμοκρασία για λόγους
άνεσης.
«Κατά την είσοδο, η προσαρμογή στη ζωή χωρίς το φως της
ημέρας χρειάστηκε λίγο χρόνο, οπότε κατά την έξοδο, το να επιστρέψουμε στο φως
της ημέρας και να νιώσουμε την ακτινοβολία ήταν ένα υπέροχο συναίσθημα», δήλωσε
ο Τζόουνς.
Η Nasa κατασκεύασε το Mars Dune Alpha για να είναι όσο το
δυνατόν πιο ρεαλιστικό με μια πιθανή μελλοντική βάση για τους αστροναύτες. Μέσα
σε αυτό υπήρχε ένα θερμοκήπιο, ιατρικός χώρος, εξοπλισμός γυμναστικής και ένα
σαλόνι, καθώς και ένα μικρό ιδιωτικό υπνοδωμάτιο για καθέναν από τους
εθελοντές, δύο μπάνια και ένα μικρό «εξωτερικό» περίβλημα με κόκκινη άμμο για
προσομοιωμένους περιπάτους στον Άρη. Μεγάλο μέρος του χρώματος με το οποίο είχε
βαφτεί ο οικότοπος ήταν επίσης κόκκινο, για να αναπαραχθεί ο τρόπος με τον
οποίο το αρειανό έδαφος θα χρησιμοποιηθεί στην τρισδιάστατη εκτύπωση σημαντικών
τμημάτων της βάσης, σε αντίθεση με την σχεδόν αδύνατη πρόκληση και το
απαγορευτικό κόστος της αποστολής βαρέων κατασκευαστικών εξαρτημάτων από τη Γη.
Σημαντικά μαθήματα
για το μέλλον
Το πιο σημαντικό πράγμα που συνειδητοποίησε ο Τζόουνς από
αυτήν την αποστολή ήταν «πώς μπορούν να γίνουν τα μικρά βήματα, για να φτάσουμε
σε αυτά τα επόμενα γιγαντιαία άλματα στην εξερεύνηση του διαστήματος».
«Κατά τη διάρκεια αυτής της αποστολής, αυτοί οι άνθρωποι
έδωσαν έναν απίστευτο πλούτο κοινών εμπειριών και συζητήσεων», είπε σχετικά η
Χάστον, «Είμαι ευγνώμων που η απουσία μου για μια αναλογική αποστολή ενός έτους
στον Άρη με έφερε πιο κοντά στα άτομα με τα οποία ήμουν μαζί αλλά και με αυτούς
που άφησα πίσω στο σπίτι»
Ο Μπρόκγουελ είπε επισης πως απόλαυσε επίσης την εμπειρία
και σχολίασε μερικά από τα πολλά μαθήματα που πήρε.
«Είμαι ευγνώμων για την ευκαιρία να ζήσω συνειδητοποιώντας
ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε τους πόρους όχι γρηγορότερα από όσο μπορούν να
αναπληρωθούν και να παράγουμε απόβλητα όχι γρηγορότερα από ό,τι μπορούν να
μετατραπούν σε πόρους», είπε. «Δεν μπορούμε να ζήσουμε, να ονειρευόμαστε, να
δημιουργήσουμε ή να εξερευνήσουμε για οποιοδήποτε χρονικό πλαίσιο, αν δεν ενστερνιστούμε
αυτές τις αρχές. Αλλά αν το κάνουμε, μπορούμε να επιτύχουμε και να διατηρήσουμε
εκπληκτικά πράγματα, όπως η εξερεύνηση άλλων κόσμων».
«Είμαι ευγνώμων που είχα την ευκαιρία να γίνω μέρος αυτής
της ανθρώπινης ελπίδας να φτάσω στον Άρη και στο επόμενο πλήρωμα, θα σας
επευφημώ και είμαι πολύ ενθουσιασμένη που συνεχίζετε αυτό το υπέροχο έργο»,
είπε από την πλευρά της η Σελάριου.
Ενώ η πρώτη αποστολή CHAPEA ολοκληρώθηκε και οι επιστήμονες της NASA έχουν πολλή δουλειά να κάνουν για να αναλύσουν τα δεδομένα και τις παρατηρήσεις που έχουν συλλεχθεί για περισσότερο από ένα χρόνο, το πρόγραμμα απέχει πολύ από το να θεωρηθεί ότι τελείωσε. Μια δεύτερη αποστολή βρίσκεται ήδη στα σκαριά και η NASA στρατολογεί ενεργά γενναίους και επιχειρηματικούς ανθρώπους για μια τρίτη. Όσοι έχουν τις απαιτούμενες δεξιότητες που θα ήθελαν να περάσουν ένα χρόνο ή περισσότερο ζώντας και εργάζονται σε μια πολύ κοντινή προσέγγιση σε έναν αρειανό βιότοπο ενθαρρύνονται να υποβάλουν αίτηση για να γίνουν πρωτοπόροι που μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση τόσο της επιστήμης όσο και του μέλλοντος των διαστημικών ταξιδιών.