Πού βρίσκονται και πόσο πιθανό είναι να σημειωθεί ηφαιστειακή έκρηξη στη χώρα μας.
Στο πολύ μακρινό παρελθόν ο ελλαδικός χώρος έχει χτυπηθεί από ηφαιστειακές εκρήξεις που προκάλεσαν ακόμα και αλλαγές στη γεωγραφία και κατέστρεψαν πόλεις ίσως ακόμα κι έναν ολόκληρο πολιτισμό (Μινωικό). Στη σύγχρονη εποχή η Ελλάδα δεν έχει βιώσει κάποια μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη με την τελευταία αναφορά να μιλάει για ενεργοποίηση του ηφαιστείου της Σαντορίνης κατά τον σεισμό που χτύπησε το νησί στις 9 Ιουλίου 1956.
Δεν είναι όμως
καθόλου απίθανο, στο μέλλον, να σημειωθεί στην χώρα μας κάποια ηφαιστειακή
έκρηξη, έστω μικρής κλίμακας. Στην Ελλάδα υπάρχουν αυτή τη στιγμή 39 ηφαίστεια
από τα οποία τα πέντε είναι ενεργά.
Το ενεργό ηφαιστειακό τόξο της Ελλάδας, όπως ονομάζεται λόγω του σχήματος που δημιουργείται απο την θέση των ηφαιστείων, ξεκινάει από το Σουσάκι Κορινθίας και περνάει στα ευρύτερα ηφαιστειακά
κέντρα των Μεθάνων, Μήλου, Σαντορίνης και Νισύρου. Τα περισσότερα από αυτά
έχουν χερσαίους, αλλά και υποθαλάσσιους ηφαιστειακούς κώνους, όπως το Κολούμπο,
που βρίσκεται βορειοανατολικά της Σαντορίνης.
Τη
μεγαλύτερη δυναμική την έχουν τα ευρύτερα ηφαιστειακά κέντρα της Σαντορίνης και
Νισύρου. Τα Μέθανα, εμφανίζουν δραστηριότητα χαμηλότερου δυναμικού, ωστόσο
βρίσκονται σε μικρή απόσταση από το μητροπολιτικό κέντρο της Αθήνας και αυτό
σίγουρα ένα γεγονός που προβληματίζει.
Και στα
πέντε ενεργά ηφαίστεια έχουν τοποθετηθεί και λειτουργούν παρατηρητήρια με διάσπαρτους
σεισμολογικούς , γεωδαιτικούς, γεωχημικούς και ατμοσφαιρικούς σταθμούς,
αλλά και θερμικές κάμερες. Όπως τονίζουν οι ειδικοί το θετικό με τα ηφαίστεια
είναι ότι πάντα προειδοποιούν. Πριν την έκρηξη πραγματοποιείται μια συγκεκριμένη
διαδικασία που λειτουργεί σαν συναγερμός. Το ηφαίστειο στέλνει τα μηνύματα του
και όποιος γνωρίζει μπορεί να τα λάβει και να προετοιμαστεί κατάλληλα. Να
οργανώσει δηλαδή την εκκένωση κατοικημένων περιοχών που θα μπορούσαν να επηρεαστούν.
Κάτω από τα νερά της Σαντορίνης
Το Κολούμπο
στη Σαντορίνη είναι το ελληνικό σημείο ενδιαφέροντος αυτή τη στιγμή της ηφαιστειολογικής
κοινότητας. Η μεγάλη θερμοκρασία που καταγράφεται στα υδροθερμικά φρέατα
αποδεικνύει ότι είναι ενεργό και ότι υπάρχει μάγμα κάτω από την επιφάνεια.
Βρίσκεται σε απόσταση 6,5 χιλιομέτρων βορειοανατολικά της Σαντορίνης. Έγινε
γνωστό μετά από μια μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη στις 27 Σεπτεμβρίου 1650. Από τη λάβα
σχηματίστηκε μικρή νησίδα, η οποία, όμως, εξαιτίας των θαλασσίων κυμάτων,
γρήγορα κατέρρευσε σε ύφαλο. Σήμερα έχει ύψος 280 μέτρων (σε σχέση με τον
περιβάλλοντα θαλάσσιο πυθμένα) και βρίσκεται περίπου 18 μέτρα κάτω από την
επιφάνεια της θάλασσας. Ο κρατήρας του έχει διάμετρο περίπου 3 χιλιομέτρων και
βάθος 512 μέτρων. Σε μεγάλη έκταση γύρω από το ηφαίστειο έχουν εντοπιστεί
υδροθερμικά φρέατα από τα οποία αναβλύζει καυτό νερό με διαλυμένα μεταλλικά
στοιχεία και τα οποία φιλοξενούν ένα σπάνιο οικοσύστημα από νηματοειδή
βακτήρια.
Επιστήμονες από
τη χώρα μας αλλά και από ολόκληρο τον κόσμο έρχονται και πραγματοποιούν
έρευνες. Η τελευταία του μεγάλη έκρηξη έγινε το 1650. Σκότωσε 70 ανθρώπους και
προκάλεσε τσουνάμι ύψους 40 μέτρων. Ισχυροί σεισμοί και μετασεισμοί
σημειώθηκαν, ενώ απελευθερώθηκαν τοξικά αέρια και καπνοί. Οι ειδικοί
υποστηρίζουν πώς πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι μελλοντικά το Κολούμπο θα δώσει
κάποια έκρηξη αλλά στη γεωλογική κλίμακα ο χρόνος μετρά πολύ διαφορετικά.
Μήλος, Νίσυρος, Μέθανα και Κορινθία
Μετά το
Κολούμπο που έχει χαρακτηριστεί «επιπέδου 3», ακολουθεί το ηφαίστειο της Νισύρου
το οποίο είναι «επιπέδου 2» Βρίσκεται στο χωριό Νικειά και έχει συνολικά πέντε
κρατήρες με μεγαλύτερο τον «Στέφανο», διαμέτρου 260 μέτρων και βάθους 30
μέτρων. Οι πέντε κρατήρες του ηφαιστείου σχηματίζουν το οροπέδιο του Λακκίου,
το οποίο δημιουργήθηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου το 1552. Ο τελευταίος
κρατήρας του ηφαιστείου, ο «Μικρός Πολυβώτης», δημιουργήθηκε το 1887, όταν
σημειώθηκε και η τελευταία, μέχρι στιγμής, υδροθερμική έκρηξη του ηφαιστείου.
Στη Μήλο το ηφαίστειο της Φυριπλάκας έχει ένα εντυπωσιακό κρατήρα με διάμετρο 1700 μέτρα και ύψος 220 μέτρα περίπου βρίσκεται στο κεντρικό και νότιο τμήμα του νησιού. Στο Μέθανα το ηφαίστειο είναι γνωστό από την αρχαιότητα με καταγεγραμμένη δραστηριότητα από το 276 έως 239 π.Χ. Κοντά στο χωριό Καμένη Χώρα στα Μέθανα βρίσκεται ο πιο γνωστός κρατήρας από τους 30 του ηφαιστείου.
Το Σουσάκι βρίσκεται στην περιοχή των Αγίων Θεοδώρων στα σύνορα της Αττικής με την Κορινθία σε υψόμετρο 180 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, Διατηρεί έντονη δραστηριότητα καθώς από αυτό εκλύονται στην ατμόσφαιρα πολλά δεκάδες χιλιάδες κυβικά διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου και υδροθείου ενώ η θερμοκρασία στην πλαγιά του φτάνει ακόμη και τους 42 βαθμούς Κελσίου.