Η ανθρωπότητα ήδη έχει κάνει προσπάθειες στο παρελθόν να
επικοινωνήσει με κάποιον πιθανό εξωγήινο πολιτισμό που ίσως ακούει εκεί έξω.
Τώρα, οι αστρονόμοι παρουσιάζουν ένα νέο ενημερωμένο μήνυμα που θα μπορούσαμε
να στείλουμε στο Διάστημα, ωστόσο δεν είναι ακόμα τόσο σίγουροι ότι θα ήταν
ιδιαίτερα… σοφό να κάνουμε κάτι τέτοιο.
Η τεχνολογία για να στείλουμε ένα τέτοιο μήνυμα δεν είναι
ακόμα απόλυτα έτοιμη. Και όταν και αν στείλουμε αυτό το μήνυμα, θα χρειάζονταν
ίσως χιλιάδες χρόνια για να φτάσει τον προορισμό του. Με άλλα λόγια κανείς δεν
περιμένει απάντηση πολύ σύντομα. Αλλά οι επιστήμονες πίσω από το… εξωγήινο
μήνυμα ελπίζουν ότι οι ιδέες τους θα ανοίξουν έναν διάλογο σχετικά με το πώς να
επικοινωνήσουμε με τους εξωγήινους και τι να πούμε, αλλά και πώς να διατηρήσουμε
στην ιστορία τον άνθρωπο ως είδος ακόμα κι αν αυτός χαθεί.
«Θέλουμε να στείλουμε ένα μήνυμα σε μπουκάλι στον κοσμικό
ωκεανό για να πούμε ‘Γεια σας, εδώ είμαστε’» είπε στο Live Science ο Τζόναθαν
Ζιανγκ, ένας αστροφυσικός του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA στην
Καλιφόρνια πίσω από το νέο μήνυμα. «Ακόμα και αν δεν είμαστε πια εδώ μετά από μερικά
χρόνια».
Στέλνοντας μήνυμα
στον ΕΤ
Το μήνυμα σχεδιάστηκε από τον Ζιάνγκ και την ομάδα του με βάση
προηγούμενα μηνύματα που έχει στείλει η ανθρωπότητα στο διάστημα. Στην πραγματικότητα,
οι ερευνητές συνέταξαν αυτό το νέο μήνυμα με αφορμή τα 50 χρόνια από την πρώτη σοβαρή
προσπάθεια να επικοινωνήσουμε με
εξωγήινους, το μήνυμα του Αρεσίμπο.
Αυτό το μήνυμα που σχεδιάστηκε το 1974 εκπέμφθηκε από το
παρατηρητήριο του Αρεσίμπο με κατεύθυνση το διάστημα περιέχοντας βασικές
πληροφορίες για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη Γη σε μορφή δυαδικού κώδικα με
πληροφορίες μεταξύ άλλων σχετικά με τους αριθμούς ως το 10, τους ατομικούς
αριθμούς στοιχείων, την γραφική απεικόνιση του ανθρώπου αλλά και του ηλιακού μας
συστήματος.
Το νέο μήνυμα περιγράφεται σε μια μελέτη, η οποία δεν έχει
ακόμα δημοσιευτεί αλλά είναι διαθέσιμη στο αποθετήριο arXiv. Αυτό περιλαμβάνει επίσης
κωδικοποίηση σε δυαδικό σύστημα και περιγράφει, βασικές γνώσεις στα μαθηματικά,
τη φυσική και τη βιολογία, τις οποίες οι εξωγήινοι θα χρειάζονταν για να
καταλάβουν τους ανθρώπους, όπως και περιγραφές του DNA, των αμινοξέων και της
γλυκόζης. Επίσης περιέχει έναν χάρτη του Γαλαξία μας και του Ηλιακού Συστήματος
καθώς και της ίδιας της Γης μαζί με πληροφορίες για τη σύσταση της ατμόσφαιράς της.
Το νέο μήνυμα είναι πολύ πιο εξελιγμένο σε σχέση με τα
προηγούμενα σε πολλά κομβικά σημεία. Αρχικά, ο χάρτης που περιλαμβάνει για τον
εντοπισμό της Γης στον Γαλαξία του Milky Way είναι πολύ πιο ακριβής από αυτόν που
περιλαμβανόταν στο μήνυμα του Αρεσίμπο. Στο μήνυμα του Αρεσίμπο, οι επιστήμονες
προσπάθησαν να καθορίσουν τη θέση της Γης χρησιμοποιώντας τη θέση των
περιστροφικών αστέρων, γνωστών και ως πάλσαρ, σαν σημάδια που θα οδηγήσουν στη
Γη. Αντίθετα, ο Ζιάνγκ και η ομάδα του χρησιμοποίησαν φωτεινά αστρικά σμήνη ως
τοπόσημα για τον χάρτη τους. Αυτά τα σφαιρικά σμήνη αστεριών είναι λαμπερά και
πολύ εύκολο να τα δει κάποιος καθώς έχουν πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
στοιχεία που μπορούν να λειτουργήσουν ως κατατοπιστικές «πινακίδες».
Οι επιστήμονες συμπεριέλαβαν επίσης για πρώτη φορά ένα μοναδικό
σημάδι από το οποίο οι εξωγήινοι θα μπορούσαν να συμπεράνουν πότε στάλθηκε αυτό
το μήνυμα. Αλλά πώς μπορείς να καθορίσεις τον χρόνο σε έναν άγνωστο εξωγήινο
πολιτισμό που μπορεί να έχει πολύ διαφορετικούς τρόπους για να μετρά τα
πράγματα – αν υποθέσουμε ότι τα μετρά!
Ο συνσχεδιαστής του μηνύματος Κίτιαν Τζιν του Πανεπιστημίου
Εφαρμοσμένων Επιστημών Χάνζε στην Ολλανδία λέει ότι η απάντηση σε αυτό το
ερώτημα είναι το άτομο του υδρογόνου. Το ουδέτερο υδρογόνο έχει εντοπιστεί στα
διαγαλαξιακά αέρια και μπορεί να μπει σε μια κατάσταση υψηλής ενέργειας μετά
από συγκρούσεις με άλλα άτομα ή ηλεκτρόνια. Μετά από περίπου 10 εκατ. χρόνια
ένα από αυτά τα υψηλής ενέργειας υδρογόνα υφίσταται μετάβαση σε μια κατάσταση
χαμηλότερης ενέργειας, ένα γεγονός που αποκαλείται μετάβαση «spin-flip» (αλλαγή
περιστροφής). Αυτή η μετάβαση παρέχει μια χρήσιμη σταθερή μονάδα μέτρησης του
χρόνου με βάση το πόσο διάστημα μετά το Big Bang στάλθηκε το μήνυμα.
«Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό γιατί ουσιαστικά είναι σαν
χρονοκάψουλα. Όταν κάποιος το λάβει θα ξέρει πότε στάλθηκε. Έτσι, μπορούν να
ξέρουν την ιστορία μας», αναφέρει ο Τζιν.
Θα μπορούσαμε ίσως να στείλουμε πολλαπλά μηνύματα με
ανανεωμένες πληροφορίες κάθε φορά, προσθέτει ο Τζιν, ώστε ένας θεωρητικά
εξωγήινος πολιτισμός θα μπορούσε να μάθε περισσότερα για τη Γη σε βάθος χρόνου.
Επικοινωνία με τον έξω
κόσμο
Η αναζήτηση για εξωγήινη ευφυία, γνωστή και ως SETI, μπορεί
να χωριστεί σε δύο μεθόδους: παθητική και ενεργητική. Στην παθητική SETI, οι
επιστήμονες χρησιμοποιούν τεράστια τηλεσκόπια και προσπαθούν να ακούσουν ή να
δουν στοιχεία που να υπονοούν ότι υπάρχει εξωγήινη ζωή εκεί έξω. Τέτοια στοιχεία μπορεί να
είναι ραδιοκύματα που έχουν σταλεί τυχαία ή επίτηδες από κάποιον εξωγήινο
πολιτισμό.
Η ενεργητική SETI έχει να κάνει με την αποστολή σημάτων. Αυτές
οι προσπάθειες είναι λιγότερο συχνές και οι περισσότερες από αυτές μέχρι τώρα
ήταν κυρίως συμβολικές. Το 1972 και το 1973 το διαστημόπλοιο Pioneer
εκτοξεύτηκε με ένα ζεύγος πλακών που αναπαριστούσαν σχέδια ενός άντρα και μιας
γυναίκας και σύμβολα που έδειχναν από πού έχει προέλθει το σκάφος. Οι πλάκες
ήταν το πρώτο μήνυμα από την ανθρωπότητα που σχεδιάστηκαν για να ταξιδέψουν έξω
από το ηλιακό μας σύστημα, αλλά η πιθανότητα να βρεθούν από κάποιον πολιτισμό
στο αχανές διάστημα είναι σχεδόν μηδαμινές.
Το 1977, η NASA
σχεδίασε μια ακόμα αποστολή αλλά επίσης με μικρές πιθανότητες επιτυχίας, το Golden
Record. Η αποστολή αυτή στάλθηκε με το διαστημόπλοιο Voyager και περιέχει
μουσική, ήχους ζώων και χαιρετισμούς σε 55 διαφορετικές γλώσσες. Είχε σχεδιαστεί
από μια επιτροπή με επικεφαλής τον διάσημο αστρονόμο Καρλ Σάγκαν και αυτή
ακριβώς ενέπνευσε την τωρινή ομάδα, όπως λέει η Κρίστεν Φάχι, μια μηχανικός
επιστημονικών συστημάτων που βοήθησε στον σχεδιασμό του μηνύματος.
Το νέο μήνυμα περιέχει επίσης το σχέδιο ενός άντρα και μιας
γυναίκας, όπως αυτό από τις πλάκες Pioneer με μια όμως βασική διαφορά: ενώ στις
πλάκες του 1970 μόνο ο άντρας χαιρετούσε τώρα χαιρετά και η γυναίκα τους εξωγήινους.
Το μήνυμα του Αρεσίμπο, σε αντίθεση με τα μηνύματα των Pioneer
και Voyager, ήταν μια προσπάθεια με βάση τη Γη. Μεταδόθηκε προς την κατεύθυνση
του αστρικού σμήνους Μ13, το οποίο απέχει 25.000 έτη φωτός από τη Γη, από το
τηλεσκόπιο Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο κυρίως ως μια συμβολική προσπάθεια. Το μήνυμα
ταξιδεύει ακόμα για να φτάσει στον προορισμό του. Σαράντα οχτώ χρόνια μετά την
αποστολή του και ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του φωτός, το σήμα έχει διανύσει
μόνο το 0,2% της απόστασης.
Το νέο μήνυμα που σχεδιάστηκε θα μπορούσε να μεταδοθεί προς
την κατεύθυνση ενός δακτυλίου από άστρα, περίπου 13.000 έτη φωτός από το κέντρο
του Γαλαξία, λένε οι ερευνητές. Η περιοχή αυτή εκτιμάται ότι περιλαμβάνει
πολλούς πλανήτες στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη», την κατάλληλη απόσταση από το
μητρικό άστρο για την ύπαρξη νερού και πιθανότατα ζωής.
«Αν υπάρχουν εξωγήινοι πιθανότατα θα είναι εκεί», αναφέρει ο
Ζιάνγκ.
Το τηλεσκόπιο του Αρεσίμπο δεν υπάρχει πια για να μεταδώσει
το νέο μήνυμα καθώς κατέρρευσε το 2020. Έτσι, τα «υποψήφια» τηλεσκόπια που θα ήταν
πιθανότερο να μεταδώσουν το νέο μήνυμα είναι το ραδιοτηλεσκόπιο Aperture
Spherical στην Γκουεϊτζόου της Κίνας, γνωστό και ως Τηλεσκόπιο Τιανιάν, και η Συστοιχία
Τηλεσκοπίων «Άλεν» στη νότια Καλιφόρνια, τα οποία σχεδιάστηκαν για να αναζητούν
εξωγήινα σήματα. Κανένα από τα τηλεσκόπια δεν μεταδίδει αυτή τη στιγμή κάποιο
σήμα – μπορούν μόνο να λαμβάνουν- αλλά οι δυνατότητες μετάδοσης θα μπορούσαν να
προστεθούν σε κάποια από τις επόμενες ενημερώσεις τους.
Οι ερευνητές ελπίζουν ότι θα οδηγήσουν στην έναρξη μιας
συζήτησης σχετικά με το ποιες πληροφορίες θα πρέπει να σταλούν στους εξωγήινους.
Οι άνθρωποι ήδη μεταδίδουν σήματα ραδιοφώνου, τηλεόρασης και ραντάρ στο
διάστημα και μέχρι στιγμής έχουν εξαπλωθεί σε μια σφαιρική περιοχή διαμέτρου
200 ετών φωτός γύρω από τη Γη. Αυτό δεν είναι πολύ μακριά, αλλά η περιοχή αυτή
θα συνεχίσει να αυξάνεται και η εντύπωση που θα δώσει η ανθρωπότητα ίσως δεν
είναι η καλύτερη, λέει ο Στούαρτ Τέιλορ, ένας αστροφυσικός από το Ινστιτούτο SETI που βοήθησε και αυτός στο
νέο μήνυμα.
«Θα ήταν καλύτερο ίσως, αφού θα μας ακούσουν ούτως ή άλλως,
να στείλουμε ένα θετικό μήνυμα», ανέφερε. «Η ελπίδα είναι ότι ένας εξωγήινος
πολιτισμός που θα ήταν αρκετά εξελιγμένος ώστε να ψάξει τα αστέρια θα ήταν πολύ
συνεργάσιμος και θα είχε καλές συμβουλές για τους γήινους για το πώς να
εξαλείψουμε τις διαφορές μας», αναφέρει ο Τέιλορ.
Πάντως, η ερευνητική ομάδα αναγνωρίζει ότι η απόφαση για το
εάν θα μεταδοθεί το μήνυμα ή όχι πρέπει να ληφθεί έπειτα από δημόσιο διάλογο
καθώς αν το μήνυμα φτάσει στα εξωγήινα αυτιά θα μπορούσε να δημιουργήσει
περισσότερα προβλήματα απ’ ό,τι λύσεις.
Αρκετοί επιστήμονες, μεταξύ άλλων ο εκλιπών φυσικός Στίβεν
Χόκινγκ, θεωρούν ότι η επαφή με τυχόν εξωγήινους δεν θα ήταν καλή ιδέα, καθώς
υπάρχει πάντα η πιθανότητα ο συγκεκριμένος εξωγήινος πολιτισμός να ήθελε να μας
κατακτήσει.