Η πιο ξεχωριστή Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ. Δεν μπήκε ποτέ στον ρόλο της «γλάστρας» και δημοσιοποιώντας τα προβλήματα της βοήθησε χιλιάδες ανθρώπους
«Όταν θα έρθει ο τελικός λογαριασμός η συνεισφορά της θα είναι μεγαλύτερη από τη δική μου» είχε δηλώσει ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέραλντ Φορντ για τη σύζυγο του.
Στο ερώτημα ποια Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ κατάφερε να επισκιάσει τον πρόεδρο, η Μπέτι Φορντ είναι η πιο προφανής απάντηση. Είχε το θάρρος να πάρει θέση πάνω σε ζητήματα ταμπού και να δημοσιοποιήσει τα προβλήματα της ώστε να βοηθήσει χιλιάδες άτομα. Με τη στάση της και το γεγονός ότι δεν κρύφτηκε έσωσε ζωές και έβγαλε στο φως θέματα που η κοινωνία είχε επιλέξει να αποσιωπήσει.
Η αυτοκτονία, το διαζύγιο
και η πιο στενάχωρη μέρα
Η Μπέτι Μπλούμερ Φορντ ήρθε στο προσκήνιο στις 9 Αυγούστου 1974 όταν ξαφνικά ο σύζυγος της έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ. Μια παραίτηση (αυτή του Σπίρο Άγκνιου) τον είχε φέρει στη θέση του αντιπροέδρου και μια άλλη (του Ρίτσαρντ Νίξον) τον ανέβασε στον προεδρικό θώκο. Η Μπέτι είχε γεννηθεί στο Γκραντ Ράπιντς του Μίσιγκαν και σε ηλικία 16 ετών βρήκε τον πατέρα της ημιθανή μέσα στο γκαράζ του σπιτιού τους. Πέθανε στο νοσοκομείο λίγες μέρες μετά. Πολλά χρόνια μετά το θάνατο του η Μπέτι παραδέχθηκε ότι πιθανότατα είχε αυτοκτονήσει εισπνέοντας μονοξείδιο του άνθρακα από την εξάτμιση του αυτοκινήτου του. Είχε χάσει τη δουλειά του και αντιμετώπιζε πρόβλημα αλκοολισμού.
Αλκοολικός ήταν και ο πρώτος της σύζυγος. Ο γάμος του άντεξε τρία χρόνια (1942-47). Στη συνέχεια γνώρισε τον δικηγόρο και βετεράνο του Β'Παγκοσμίου, Τζέραλντ Φορντ. Παντρεύτηκαν το 1948 και απέκτησαν τέσσερα παιδιά.
Όταν τα τερτίπια της ιστορίας έφεραν τον Φορντ στην προεδρία των ΗΠΑ η Μπέτι ήταν δυστυχισμένη. «Η μέρα που ανελαβε την προεδρία ήταν η πιο στενάχωρη της ζωής μου. Από τη μια ήξερα τα όσα πέρασε η σύζυγος του Νίξον, Πατ και από την άλλη υπήρχε αυτό το αίσθημα της τεράστιας ευθύνης» θα πει η ίδια.
Ως πρώτη κυρία η Μπέτι Φορντ έπρεπε να ακολουθήσει μια σειρά
κανόνων και να έχει μια συγκεκριμένη εικόνα. Έπρεπε να προσέχει κάθε κίνηση και κάθε λέξη της.
Στα 56 της όμως δεν σκόπευε να αλλάξει τον εαυτό τους. «Εντάξει θα μετακομίσω στον Λευκό Οίκο. Θα κάνω το καλύτερο που μπορώ και αν δεν τους αρέσει μπορούν να με πετάξουν έξω αλλά δεν μπορούν να με κάνουν κάποια που δεν είμαι» είπε.
Ο καρκίνος και η γενναία στάση της
Είχε μετακομίσει μόλις λίγες εβδομάδες στον Λευκό Οίκο όταν αντιμετώπισε την πρώτη τεράστια πρόκληση. Ένας γιατρός εντόπισε όγκο στο στήθος της. Το 1974 το θέμα ήταν ταμπού και δεν υπήρχε καμία οργάνωση για πρόληψη και υποστήριξη των ασθενών. Οι γυναίκες δεν έκαναν εξετάσεις και αντιμετώπιζαν το θέμα κατά κάποιο τρόπο σαν ντροπή. Η Μπετι Φορντ όμως αποφάσισε ότι πρέπει να μοιραστεί το πρόβλημα της με τον αμερικανικό λαό και να μιλήσει ανοιχτά γι' αυτό. Πόσες άλλες γυναίκες στην Αμερική δεν αντιμετωπίζουν το ίδιο, αναρωτήθηκε.
Μόλις δύο μέρες αφότου ο γιατρός εντόπισε τον όγκο η Μπέτι Φορντ υποβλήθηκε σε επέμβαση. Αρχικά πάρθηκε ένα δείγμα από τον όγκο και όταν η βιοψία έδειξε κακοήθεια ακολούθησε μαστεκτομή. Λίγες ώρες μετά την επέμβαση ο Λευκός Οίκος ενημέρωσε για την υγεία της πρώτης κυρίας δίνοντας λεπτομέρειες για το πρόβλημα.
Αυτό που ακολούθησε ήταν εκπληκτικό. Χιλιάδες γυναίκες σε όλη τη χώρα έκαναν ουρές έξω από κλινικές για να εξεταστούν στο στήθος. Ο Τύπος ασχολήθηκε με το θέμα και έδωσε στοιχεία για τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει κάθε γυναίκα ώστε να εξεταστεί. Στον Λευκό Οίκο έφτασαν 35.000 κάρτες με ευχές για την Μπέτι.
«Αυτό που έδειξες στον αμερικανικό λαό είναι ότι δεν είσαι υπεράνθρωπη. Απλά είσαι μια σουπερ κυρία» ανέφερε μια από αυτές. «Αυτό δεν έχει να κάνει με τα πολιτικά πιστεύω μου γιατί ποτέ δεν θα ψήφιζα Ρεπουμπλικάνους. Προσεύχομαι όμως κάθε βράδυ για να γίνεις καλά» μια άλλη.
Με τη στάση της η Μπέτι Φορντ εξαφάνισε το στίγμα του καρκίνου του μαστού και άλλαξε για πάντα τον τρόπο που το αντιμετώπιζαν οι γυναίκες στις ΗΠΑ.
Μια Πρώτη Κυρία που δεν μασά τα λόγια της
Με τον αντίκτυπο που είχε το γεγονός ότι μίλησε ανοιχτά για το πρόβλημα της η Μπετι Φορντ συνειδητοποίησε πόση δύναμη έχει ως Πρώτη Κυρία. Ασχολήθηκε λοιπόν ενεργά με την προώθηση του νόμου για τα ίσα δικαιώματα ανάμεσα στα φύλα. Παρότι ο σύζυγος της δεν αντίθετος η Μπέτι Φορντ μίλησε ανοιχτά για ένα θέμα που η συντριπτική πλειονότητα των πολιτικών το θεωρούσε «καυτή πατάτα». Τάχθηκε υπέρ της άμεσης ψήφισης του νόμου τονίζοντας ότι είναι αδιανόητο να υπάρχουν διακρίσεις βάσει του φύλου.
Όταν την ρώτησαν για το γεγονός ότι εκφράζει απόψεις που ίσως να μην συμφωνούν με αυτές του συζύγου της τόνισε: «Δεν πιστεύω ότι το γεγονός ότι είμαι Πρώτη Κυρία πρέπει να εμποδίσει από το να εκφράζω τις απόψεις μου. Γιατί πρέπει η δουλειά του άντρα μου ή η δική σας πρέπει να μην μας επιτρέπει να είμαστε ο εαυτός μας; Το να είσαι θηλυκή δεν σημαίνει ότι θα είσαι σιωπηλή» τόνισε
Ακόμα και όταν ο νόμος δεν υπερψηφίστηκε η Μπέτι Φορντ συνέχισε να τον υποστηρίζει.
Η Πρώτη Κυρία που έλεγε την άποψη της προκάλεσε αντιδράσεις όταν τον Αύγουστο του 1975 έδωσε συνέντευξη στον δημοσιογράφο Μόρλεϊ Σάφερ. Τη ρώτησε για τη νομιμοποίηση των εκτρώσεων από το Ανώτατο Δικαστήριο και αυτή απάντησε: «Είναι το καλύτερο πράγμα που έχει συμβεί. Έτσι θα βγάλουμε το θέμα από το παρασκήνιο και θα το φέρουμε στα νοσοκομεία όπου και ανήκει».
Για το ζήτημα της μαριχουάνας ανέφερε: «Είμαι σίγουρα ότι τα παιδιού την έχουν δοκιμάσει και αν κυκλοφορούσε όταν ήμουν έφηβη πιθανότατα θα την είχα δοκιμάσει κι εγώ». Όσο για το προγαμιαίο σεξ και στο πώς θα αντιδρούσε αν η 17χρονη κόρη της είχε σχέση είπε: «Δεν μου προκαλούσε έκπληξη γιατί η κόρη μου είναι ένας απολύτως κανονικό άτομο. Ίσως οι προγαμιαίες σχέσεις με το σωστό άτομο να οδηγήσουν σε χαμηλότερο ποσοστό διαζυγίων».
Οι απαντήσεις τις προκάλεσαν σοκ και δέος. Καμία Πρώτη Κυρία δεν είχε μιλήσει τόσο ανοιχτά στο παρελθόν. Κάποιοι θεώρησαν απαράδεκτες τις θέσεις της αλλά οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι η πλειονότητα ενέκρινε την ειλικρίνεια της. Το γεγονός ότι μίλησε τόσο ανοιχτά για τα θέματα αυτά αναζωπύρωσε τον δημόσιο διάλογο και άνθρωποι που συμμερίζονταν τις απόψεις της μίλησαν πιο ανοιχτά.
«Στην αρχή ήταν σαν πηγαίνεις σε ένα πάρτι και να είσαι τρομοκρατημένη αλλά να ανακαλύπτεις ότι περνάς καλά. Ποτέ δεν ξέρεις τι πρέπει να κάνεις μέχρι να πρέπει να το κάνεις» έγραψε η Μπέτι Φορντ στην αυτοβιογραφία της (The Times of My Life - 1978).
Μια νέα ζωή
Μετά την ήττα του Φορντ από τον Τζίμι Κάρτερ στις εκλογές του 1976 η Μπέτι ήρθε αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα. Δεν ήταν πλέον η Πρώτη Κυρία και οι προβολείς έφυγαν από πάνω της. Το ζευγάρι μετακόμισε στην Καλιφόρνια και προσπάθησε να ζήσει ήρεμα. Για την Μπέτι όμως η μετάβαση ήταν πολύ δύσκολη. Ο σύζυγος της ταξίδευε πολύ συχνά και τα παιδιά είχαν φύγει από το σπίτι. Είχε μείνει μόνη της.
Για περίπου 23 χρόνια η Μπέτι υπέφερε από πόνους λόγω ενός προβλήματος σε νεύρα στον λαιμό της. Οι γιατροί της έδιναν μια μονίμως αυξανόμενη θεραπευτική αγωγή με παυσίπονα. Παράλληλα άρχισε να παίρνει Valium και να αντιμετωπίσει το άγχος της. Κατά τη θητεία της στον Λευκό Οίκο την παρακολουθούσε ο δρ Γουίλιαμ Λούκας ο οποίος αντιμετώπιζε κάθε πρόβλημα της Πρώτης Κυρίας με φαρμακευτική αγωγή. Ήταν η εύκολη λύση και η πεπατημένη της εποχής. Η Μπέτι Φορντ, όπως και χιλιάδες άλλοι άνθρωποι, θεωρούσαν ότι από τη στιγμή που ο γιατρός συστήνει τα χάπια τότε είναι κάτι ασφαλές. Έπαιρνε κάθε αγωγή και παράλληλα έπινε την αγαπημένη της βότκα με τόνικ.
Η κατάρρευση
Ο συνδυασμός της μοναξιάς, που οδήγησε σε κατάθλιψη, των χαπιών και του αλκοόλ οδήγησε την Μπέτι σε κατάρρευση. Η οικογένεια της δεν την αναγνώριζε πλέον. Αυτό το τόσο ζωντανό πλάσμα που κινούταν με χάρη είχε μεταμορφωθεί. Κινούταν με δυσκολία και κόμπιαζε όταν μιλούσε. Για μέρες δεν έβγαινε από το σπίτι και φορούσε μόνο τη ρόμπα της.
«Ο αριθμός των χαπιών που έπαιρνε. Κατέγραψα όλα τα ονόματα. Χρειάστηκαν τρεις σελίδες. Πήγα στον γιατρό της και τον έφερε αντιμέτωπο με αυτό το χάος. Η απάντηση του ήταν ότι φοβόταν ότι θα χάσει την Πρώτη Κυρία από ασθενή αν δεν τςη έδινε αυτό που του ζητούσε» αποκάλυψε η προσωπική βοηθός της Μπέτι Φορντ, Κάρολαϊν Κόβεντρι.
Η οικογένεια της έβλεπε την κατάρρευση της αλλά δεν ήξεραν τι ακριβώς πρέπει να κάνουν για να τη βοηθήσουν. Το 1978 η κόρη της Σούζαν μίλησε για την κατάσταση της μητέρας της με τον γυναικολόγο που την παρακολουθούσε. Ήταν πρώην αλκοολικός και καταλάβαινε πολύ καλά το πρόβλημα. Της συνέστησε κάποιους ειδικούς οι οποίο πρότειναν μια πρωτοποριακή για την εποχή προσέγγιση, να φέρουν την Μπέτι αντιμέτωπη με το πρόβλημα της.
Μια εβδομάδα πριν τα 60στά γενέθλια της αποφάσισαν να το δοκιμάσουν. Όλη η οικογένεια συγκεντρώθηκε στο σπίτι και ένας-ένας μίλησαν στην Μπέτι. Με ειλικρίνεια της εξήγησαν πόσο τους έχει πληγώσει με τον εθισμό της στα χάπια και το αλκοόλ. Ήταν κάτι πολύ σκληρό αλλά ίσως ο καλύτερος τρόπος να την αφυπνίσουν και να της πουν ότι την αγαπούν πολύ και δεν θέλουν να τη χάσουν.
Οι επιλογές για απεξάρτηση εκείνη την εποχή ήταν λίγες. Η Μπέτι ακολούθησε κατ' οίκον ένα επίπονο πρόγραμμα, υπό την επίβλεψη νοσοκόμας και στη συνέχεια μπήκε σε κέντρο απεξάρτησης στο Λονγκ Μπιτς.
Μετά από λίγες εβδομάδες η Μπέτι αποφάσισε ότι πρέπει να δημοσιοποιήσει και αυτό το πρόβλημα και να μιλήσει στον κόσμο για τον εθισμό της. Η συμπαράσταση ήταν εκπληκτική και οι επιστολές που λάμβανε έδειχναν ένα πράγμα. Υπήρχε πολύς κόσμος εκεί έξω που αντιμετώπιζε τα ίδια προβλήματα, αναζητούσε βοήθεια και δεν ήξερε πως να τη βρει.
Έκανε το πρόβλημα
ευκαιρία για βοήθεια
Έναν χρόνο μετά την επιτυχημένη απεξάρτηση της η Μπέτι Φορντ συνεργάστηκε με τον φίλο της Λέοναρντ Φάιρστοουν ο είχε επίσης αντιμετωπίσει εθισμούς. Μαζί ίδρυσαν ένα κέντρο απεξάρτησης για να βοηθήσουν όσους το είχα ανάγκη. Τον Οκτώβριο του 1982 το Betty Ford Center άνοιξε τις πύλες του και υποδέχθηκε τους πρώτους τέσσερις ασθενείς του, δύο άντρες και δύο γυναίκες. Η Μπέτι επέμενε το κέντρο να έχει τον ίδιο αριθμό κλινών για γυναίκες και άντρες. Γνώριζε πως παρότι το ίδιο ποσοστό γυναικών αντιμετώπιζε προβλήματα με εθισμούς ήταν πιο απίθανο να ζητήσουν βοήθεια και όταν το έκαναν συνήθως τις αντιμετώπιζαν σαν ψυχικά ασθενείς και δεν τους έδιναν τη βοήθεια που χρειάζονταν.
Κάθε μήνα για τα επόμενα 25 χρόνια η Μπέτι Φορντ μιλούσε στους ασθενείς του κέντρο. Η ομιλία της ξεκινούσε πάντα με τη φράση «γεια σας είμαι η Μπέτι και είμαι αλκοολική». Πάνω από 100.000 άτομα έχουν περάσει από το κέντρο που παραμένει το μοναδικό στον κόσμο με ίδιο αριθμό κλινών για γυναίκες και άντρες.
Η Μπέτι Φορντ πέθανε στις 8 Ιουλίου 2011 σε ηλικία 93 ετών. Ξεχώρισε γιατί αρνήθηκε να μπει στον ρόλο της διακοσμητικής Πρώτης Κυρίας που χαμογελά, δεν αγγίζει σοβαρά θέματα και βγαίνει φωτογραφίες. Αντιμετώπισε τους δαίμονες της και το γεγονός ότι δημοσιοποίησε τα προβλήματα της βοήθησε χιλιάδες άτομα. «Για αυτό έχουμε έρθει σε αυτή τη Γη, για να βοηθάμε τους άλλους» είχε πει.
*Την Μπέτι Φορντ θα υποδυθεί η Μισέλ Πφάιφερ στη σειρά «The First Lady» που κάνει πρεμιέρα στις 17 Απριλίου στο Showtime.