Η σχέση της με τον μαθητή του συζύγου της που προκάλεσε σάλο στη Γαλλία
Η Μαρία Κιουρί είναι γνωστή για την σπουδαία της συμβολή
στην επιστήμη με τις έρευνες της για την ραδιενέργεια. Εξάλλου, είναι η πρώτη
γυναίκα στην ιστορία που κέρδισε βραβείο Νόμπελ (Φυσικής) το 1903, ο πρώτος
άνθρωπος που κέρδισε δύο βραβεία Νόμπελ (Φυσικής και Χημείας) και ο μοναδικός
άνθρωπος μέχρι σήμερα που έχει βραβεία Νόμπελ σε διαφορετικές επιστήμες.
Η Μαρία Κιουρί όμως ήταν και μια γυναίκα με πάθος. Πάθος για
την επιστήμη, αλλά και πάθος για τη ζωή και τον έρωτα. Το πάθος αυτό πυροδότησε
μέχρι και… μονομαχία μεταξύ δύο αντρών!
Στις 19 Απριλίου του 1906, η Μαρία Κιουρί έχασε τον
αγαπημένο της σύζυγο Πιέρ Κιουρί. Μαζί είχαν πραγματοποιήσει πρωτοποριακές
έρευνες γύρω από την ραδιενέργεια κάτι που τους χάρισε το Νόμπελ το 1903. Όμως εκείνη
την βροχερή μέρα του 1906, ο Πιέρ περπατώντας σε έναν πολυσύχναστο δρόμο γλίστρησε
και έπεσε κάτω από μια άμαξα. Η ρόδα της άμαξας πέρασε πάνω από το κεφάλι του
και τον σκότωσε ακαριαία. Ο θάνατός του την συνέθλιψε. Η ίδια ήταν μόλις 38
ετών και χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να μπορέσει να σκεφτεί ξανά τον έρωτα.
Το σκάνδαλο
Το 1910 όμως φαίνεται ότι βρήκε τελικά παρηγοριά σε έναν
άλλον επιστήμονα, τον καθηγητή φυσικής Πολ Λανζεβέν (ΦΩΤΟ σε μεγαλύτερη ηλικία). Ο Πολ ήταν ένας από τους αγαπημένους
μαθητές και προστατευόμενους του Πιέρ και έτσι η Μαρία κι αυτός ήρθαν κοντά. Ο Πολ
ήταν παντρεμένος αλλά βρισκόταν σε διάσταση, ενώ σύμφωνα με τις φήμες η γυναίκα
του τον κακοποιούσε σωματικά (τον είχε χτυπήσει με μπουκάλι στο κεφάλι!) αλλά
και ο ίδιος είχε συχνά εξωσυζυγικές σχέσεις. Ο Μαρία και ο Πολ έγιναν εραστές
και συναντιούνταν σε ένα διαμέρισμα στο Παρίσι που είχαν νοικιάσει.
Όταν η γυναίκα του Λανζεβέν αντιλήφθηκε ότι ο εν διαστάσει σύζυγός της είχε μπλέξει με μια άλλη γυναίκα προσέλαβε κάποιον για να εισβάλλει στο διαμέρισμα των δυο και να κλέψει τα ερωτικά τους γράμματα. Η σύζυγος του Λανζεβέν εκμεταλλευόμενη την διασημότητα της Κιουρί, διοχέτευσε τα γράμματα στον Τύπο.
Αμέσως το θέμα έγινε πρωτοσέλιδο στη Γαλλία. Η δημοσίευση
των ερωτικών επιστολών σκανδάλισε τη Γαλλία. Τα γράμματά της Μαρία Κιουρί έκαναν
ξεκάθαρο ότι η σχέση των δύο δεν ήταν απλώς πλατωνική, ενώ φαίνεται ότι η Κιουρί σκεφτόταν το γάμο και πίεζε τον εραστή
της να ζητήσει διαζύγιο. Οι συντηρητικοί κύκλοι της Γαλλίας εδώ και αρκετά
χρόνια δεν έβλεπαν με θετικό μάτι την Κιουρί. Εξάλλου ήταν πάντα μια ξένη, μια
μετανάστρια από την Πολωνία. Έτσι, συντηρούσαν γι’ αυτήν μια ανυπόστατη φήμη. Την
«κατηγορούσαν» ότι ήταν Εβραία κάτι που ωστόσο δεν ίσχυε. Στο παρελθόν, ο ακροδεξιός
Τύπος είχε χρησιμοποιήσει αρκετά συχνά αυτόν
τον ισχυρισμό μαζί με άλλες κατηγορίες- όπως ότι ήταν άθεη- για να την
διαβάλλει. Παρόλο που τίποτα από αυτά δεν ίσχυαν, οι φήμες της είχαν στερήσει ακόμα
και μια θέση στη Γαλλική Ακαδημία.
Οι ανυπόστατες φήμες επανήλθαν και με την αποκάλυψη της ερωτικής
σχέσης. Φυσικά, πολλές εφημερίδες έγραφαν ότι ήταν μια «Εβραία αντροχωρίστρα»,
αλλά δεν έμειναν μόνο εκεί. Αφενός την κατηγόρησαν ότι αμαύρωνε την μνήμη του
Πιέρ Κιουρί, ενώ άλλοι έφτασαν στο σημείο να υποστηρίζουν ότι η σχέση Κιουρί- Λανζεβέν
κρατούσε πριν από τον θάνατο του Πιέρ Κιουρί και όταν αυτός το έμαθε
αυτοκτόνησε πέφτοντας κάτω από μια άμαξα!
Την στιγμή που αποκαλύφθηκε η σχέση της στον Τύπο, η Κιουρί βρισκόταν σε ένα σημαντικό συνέδριο στις Βρυξέλλες μαζί με τον Αϊνστάιν, τον Μαξ Πλανκ και άλλους σημαντικούς επιστήμονες της εποχής. Ύστερα από όλες τις ακρότητες που γράφτηκαν στον Τύπο, όταν επέστρεψε λίγες μέρες μετά βρήκε έξω από το σπίτι της στο Παρίσι ένα οργισμένο πλήθος να την περιμένει. Έτσι, η Κιουρί μαζί με τις κόρες της αναγκάστηκε να μείνει σε σπίτι οικογενειακού φίλου. Επρόκειτο για τον μαθηματικό Εμίλ Μπορέλ, διευθυντή του École Normale Supérieure, ο οποίος μάλιστα δέχθηκε μέχρι και απειλές απόλυσης από τον υπουργό Δημοσίας Τάξης της εποχής επειδή «σπίλωνε την ακαδημαϊκή τιμή» φυγαδεύοντας την «Εβραία αντροχωρίστρα» Κιουρί.
Η μονομαχία
Σύμφωνα με τις πληροφορίες της εποχής, όταν ξέσπασε το
σκάνδαλο, ο Λανζεβέν έσπευσε να υπερασπιστεί την τιμή της αγαπημένης του. Έτσι,
προκάλεσε σε μονομαχία με πιστόλια έναν από τους εκδότες των εφημερίδωνπου
διέδιδαν αυτά τα ακραία ψέματα, τον Γκουστάβ Τερί. Όπως αναφέρεται, οι δύο
άντρες κανόνισαν την μονομαχία, ωστόσο τελικά κανείς δεν πυροβόλησε τον άλλο. Ο
Τερί φαίνεται ότι αρνήθηκε να πυροβολήσει «ένα από τα πιο λαμπρά μυαλά της Γαλλίας»
και κατέβασε το όπλο του, ενώ και ο Λανζεβέν υποστηρίζοντας ότι δεν είναι δολοφόνος
έπραξε το ίδιο.
Στήριξη από τον
Αϊνστάιν
Στο πλευρό της Κιουρί έσπευσε αμέσως να σταθεί ο Άλμπερτ
Αϊνστάιν. Ο σπουδαίος επιστήμονας
θεωρούσε την Κιουρί «απλό και ειλικρινή άνθρωπο» με μια «αστραφτερή ιδιοφυΐα».
Όταν έμαθε για το σκάνδαλο έγινε έξαλλος με τη βαρβαρότητα του Τύπου. Έτσι, της
έγραψε ένα υποστηρικτικό γράμμα ενθαρρύνοντάς την να μην δώσει αξία στα σχόλια
του Τύπου. Το γράμμα, το οποίο περιλαμβάνεται στη βιογραφία του Αϊνστάιν από
τον Γουόλτερ Άιζακσον «Einstein: His Life and universe», αναφέρει:
«Ιδιαίτερα αξιότιμη κα Κιουρί,
Μην γελάσετε μαζί μου που σας γράφω δίχως να έχω να πω κάτι
λογικό. Αλλά είμαι τόσο εξοργισμένος με τον ποταπό τρόπο με τον οποίο ο κόσμος
τολμά να ασχολείται μαζί σας αυτόν τον καιρό, που πρέπει οπωσδήποτε να βγάλω
από μέσα μου αυτό το συναίσθημα.
Ωστόσο, είμαι πεπεισμένος πως σταθερά απεχθάνεστε αυτόν τον
όχλο, είτε σας δείχνει πολυτελή σεβασμό δουλοπρεπώς, είτε προσπαθεί να
ικανοποιήσει την δίψα του για εντυπωσιασμό. Νιώθω την ανάγκη να σας πω πόσο
πολύ θαυμάζω την νοημοσύνη σας, τη θέλησή σας, την ειλικρίνειά σας και πως
θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που σας γνώρισε στις Βρυξέλλες.
Όποιος δεν ανήκε σε αυτά τα ερπετά είναι τώρα ευτυχισμένος,
όπως και πριν, που έχουμε ανάμεσά μας προσωπικότητες όπως εσάς και τον Λανζεβέν,
αληθινούς ανθρώπους δηλαδή που κάποιος θεωρεί προνόμιο να τους συναντά.
Εάν ο όχλος συνεχίσει να ασχολείται μαζί σας, τότε απλά μην
διαβάζετε αυτές τις χαζομάρες, αλλά καλύτερα αφήστε τες για τα ερπετά για τα
οποία δημιουργήθηκαν.
Με τους πιο φιλικούς χαιρετισμούς σε εσάς, τον Λανζεβέν και
τον Περίν, ο δικός σας,
Α. Αϊνστάιν».
Πάντως, μια ακόμα φράση αποδίδεται στον Αϊνστάιν η οποία
ωστόσο δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται: «Η Κιουρί έχει μια αστραφτερή ιδιοφυία
και παρά την παθιασμένη φύση της, δεν είναι τόσο ελκυστική ώστε να αποτελεί
απειλή για τον οποιοδήποτε», φέρεται να είχε πει προσπαθώντας να σώσει την
κατάσταση αλλά προβαίνοντας σε ένα τουλάχιστον… περίεργο σχόλιο!
Το βραβείο Νόμπελ
Ένα περίπου μήνα μετά το
ξέσπασμα του σκανδάλου, η Ακαδημία των βραβείων Νόμπελ επρόκειτο να
ανακοινώσει την απονομή του Βραβείου Νόμπελ Χημείας στην Κιουρί. Παρά τις πιέσεις
που δέχθηκε για να αλλάξει τον νικητή, η Ακαδημία δεν έκανε πίσω και απένειμε
στην Κιουρί το δεύτερο Νόμπελ της για την ανακάλυψη του πολωνίου και του
ραδίου. Ωστόσο, ένα από τα μέλη της επιτροπής των βραβείων, ο Σβάντε Αρένιους, με
επιστολή του της ζήτησε να μην πάει στην τελετή απονομής ώστε να μην δυναμιτίσει
τα πνεύματα. Η Μαρία Κιουρί του απάντησε:
«Το βραβείο αφορά την ανακάλυψη του ραδίου και του πολωνίου.
Θεωρώ ότι δεν υπάρχει καμία σύνδεση μεταξύ της επιστημονικής μου δουλειάς και των
γεγονότων της προσωπικής μου ζωής. Δεν μπορώ να δεχθώ ότι η εκτίμηση της αξίας
μιας επιστημονικής δουλειάς μπορεί να επηρεαστεί από τα λιβελογραφήματα και την
λασπολογία που στοχεύουν την προσωπική μου ζωή».
Φυσικά, η Κιουρί πήγε στην τελετή και παρέλαβε το βραβείο της.
Μέχρι σήμερα είναι ο μοναδικός άνθρωπος που έχει λάβει δύο Νόμπελ σε δύο
διαφορετικές κατηγορίες, ενώ ήταν ο πρώτος που έλαβε δύο Νόμπελ στην πορεία της
ζωής του.
Πάντως μετά το σκάνδαλο φαίνεται ότι η σχέση της Κιουρί και
του Λανζεβέν δεν μπόρεσε να επιβιώσει. Οι δυο τους χώρισαν, ενώ ο Λανζεβέν πήρε
διαζύγιο με τη γυναίκα του και λίγο αργότερα έκανε ένα παιδί εκτός γάμου με την
γραμματέα του. Αρκετά χρόνια αργότερα, η εγγονή της Μαρία Κιουρί, Ελέν Ζουλιό,
και ο εγγονός του Λανζεβέν, Μισέλ, παντρεύτηκαν. Ίσως η μοίρα τους έφερε έτσι
κοντά για πάντα!