Ποιος ήταν ο Τζέιμς Μπλέικ, ο οδηγός του λεωφορείου που θα έμενε στην ιστορία ως παράδειγμα ρατσισμού και διάκρισης
Μερικές φορές μια... αόρατη κλωστή συνδέει τις ζωές δύο ανθρώπων. Η Ρόζα Παρκς και ο Τζειμς Μπλέικ δεν είχαν τίποτα κοινό, δεν γνωρίζονταν καν όμως τα ονόματα τους συνδέθηκαν για πάντα. Η μοίρα του έφερε για πρώτη φορά «αντιμέτωπους» το 1943. Η Παρκς είχε τελειώσει τη δουλειά της και περίμενε στη στάση όταν πέρασε το λεωφορείο που οδηγούσε ο Μπλέικ. Μπήκε και πλήρωσε το εισιτήριο. Όταν πήγε να καθίσει ο Μπλέικ της ζήτησε να ακολουθήσει το νόμο που είχε θεσπίσει η πόλη του Μοντγκόμερι στην πολιτεία της Αλαμπάμα. Οι μαύροι πολίτες μπορούσαν να μπουν στα λεωφορεία μόνο από την πίσω πόρτα. Ο Μπλέικ είπε στην Παρκς να κατέβει και να «εισέλθει στο όχημα όπως προβλέπεται». Εξοργισμένη η Παρκς κατέβηκε από το λεωφορείο και περίμενε στη βροχή το επόμενο. Ήλπιζε ότι δεν θα συναντήσει ξανά τον Μπλέικ. Το απόγευμα της 1ης Δεκεμβρίου 1955 όμως θα τον έβρισκε ξανά μπροστά της και αυτή τους η συνάντηση έμελλε να γράψει ιστορία.
1η Δεκεμβρίου 1955
Η Ρόζα Παρκς μπήκε στο λεωφορείο «2857» περίπου στις έξι το απόγευμα. Πλήρωσε το εισιτήριο και κάθισε σε μια άδεια θέση στο κέντρο του λεωφορείου. Ήταν η πρώτη σειρά θέσεων στο λεγόμενο «τμήμα εγχρώμων», ακριβώς πίσω από τις θέσεις των λευκών. Αρχικά δεν πρόσεξε ότι ο οδηγός ήταν ο ίδιος που την είχε αναγκάσει να κατέβει το 1943.
Καθώς το λεωφορείο συνέχισε το δρομολόγιο του, όλες οι θέσεις για λευκούς γέμισαν. Στη στάση Empire Theater επιβιβάστηκαν αρκετοί λευκοί επιβάτες. Ο Μπλέικ παρατήρησε ότι ένας από αυτούς στεκόταν όρθιος καθώς το μπροστινό τμήμα του οχήματος, το... λευκό τμήμα είχε γεμίσει. Μετακίνησε την ένδειξη «colored section» πιο πίσω και ζήτησε από τους τέσσερις μαύρους, που κάθονταν, να σηκωθούν ώστε να καθίσουν οι λευκοί. Οι τρεις «πειθάρχησαν» αλλά η Παρκς απλά μετακινήθηκε προς το παράθυρο.
«Γιατί δεν σηκώνεσαι;» τη ρώτησε ο Μπλέικ. «Δεν πιστεύω ότι πρέπει να σηκωθώ» του απάντησε. Ο οδηγός την απείλησε: «Λοιπόν αν δεν σηκωθείς τότε θα πρέπει να πάρω την αστυνομία και να σε συλλάβει». «Μπορείτε να το κάνετε», ήταν η απάντηση της.
Η αστυνομία ήρθε και συνέλαβε την Παρκς. Ενώ την έβγαζαν από το λεωφορείο ρώτησε τον οδηγό: «Γιατί με σπρώχνετε;». «Δεν ξέρω αλλά ο νόμος είναι ο νόμος και εσύ συλλαμβάνεσαι» της είπε. Έμεινε λίγες ώρες στο κρατητήριο και τελικά τιμωρήθηκε με πρόστιμο 14 δολαρίων. Η πράξη όμως θα γινόταν μνημείο αντίστασης απέναντι στις διακρίσεις και την αδικία και θα αποτελούσε ένα καταλυτικό περιστατικό στη μάχη για το τέλος του διαχωρισμού.
Υποστηρικτής του...
συστήματος
Ο Τζέιμς Φρεντ Μπλέικ γεννήθηκε στις 14 Απριλίου 1912 στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, μια πόλη που είναι γνωστή και ως «Λίκνο των Νοτίων» λόγω του σημαντικού ρόλου που έπαιξε στον Αμερικανικό Εμφύλιο. Ο ρατσισμός και ο διαχωρισμός ήταν η κανονικότητα στην πολιτεία της Αλαμπάμα και ο Μπλέικ μεγάλωσε μαθαίνοντας πως οι μαύροι δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους λευκούς. Παντρεύτηκε πριν ακόμα τελειώσει το εξατάξιο Γυμνάσιο, πήγε στο στρατό και μετά έπιασε δουλειά ως οδηγός λεωφορείων. Ο Μπλέικ δεν είχε απλώς αποδεχθεί την κατάσταση με τις φυλετικές διακρίσεις και την καταπίεση των μαύρων αλλά ήταν από εκείνους που θεωρούσαν ότι δεν πρέπει να αλλάξει. Αυτό που έκανε στην Παρκς το 1943, το γεγονός ότι της ζήτησε να κατέβει από το όχημα και να μπει από την πίσω πόρτα, ήταν μια επίδειξη... λευκής δύναμης την οποία συνήθιζε ο Μπλέικ.
«Έκανα μόνο τη δουλειά μου»
Την επόμενη μέρα μετά τα γεγονότα της 1ης Δεκεμβρίου 1965 ο Μπλέικ πήγε κανονικά στη δουλειά και έκανε το δρομολόγιο του. Δεν θεωρούσε πως έχει συμβεί κάτι το τρομερό. Κατάλαβε ότι είχε κάνει λάθος στις 5 Δεκεμβρίου όταν κλήθηκε στο δικαστήριο για να καταθέσει κατά της Παρκς. Είδε το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί έξω από το κτήριο και έμαθε ότι ο μαύρος πληθυσμός της πόλης ετοίμαζε μποϊκοτάζ στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Ακόμα και τότε όμως τα πιστεύω του δεν κλονίστηκαν.
Μιλώντας για το περιστατικό σε συνέντευξη του το 1989 θα υποστηρίξει την άποψη ότι απλά έκανε τη δουλειά του όπως του είχαν υποδείξει να την κάνει. «Επικοινώνησα με τον ελεγκτή μου και μου είπε: Την προειδοποίησες Τζιμ; Του είπα ότι το έκανα. Τότε μου απαντάει, το θυμάμαι τόσο καθαρά: Τότε λοιπόν Τζιμ να το κάνεις, πρέπει να ασκήσεις τις δυνάμεις σου και να την βγάλεις έξω, άκουσες;
Και αυτό ακριβώς έκανα. Δεν προσπαθούσα να κάνω τίποτα με αυτή την Παρκς εκτός από τη δουλειά μου. Παραβίαζε τους κώδικες της πόλης, τι έπρεπε να κάνω; Αυτό το καταραμένο λεωφορείο ήταν γεμάτο και δεν πήγαινε πίσω. Είχα τις εντολές μου. Είχα δυνάμεις αστυνομικού όπως κάθε οδηγός στην πόλη. Όταν λοιπόν το λεωφορείο γέμισε ένας λευκός άντρας μπήκε μέσα και αυτή είχε τη θέση του. Της είπα να μετακινηθεί πίσω και δεν το έκανε» θα πει μιλώντας στην Washington Post.
Όπως συμβαίνει συχνά σε αυτές τις περιπτώσεις ο Μπλέικ κατηγόρησε τον Τύπο για το πώς παρουσίασε την ιστορία και τον δικό του ρόλο. Πάνω στα νεύρα του όμως δεν κατάφερε να συγκρατήσει τη λέξη «niger».
«Ένας καλός άνθρωπος»
Ο Μπλέικ συνέχισε να κάνει το δρομολόγιο του παρά το κύμα αντιδράσεων. Για την πλειονότητα της λευκής κοινότητας στο Μοντγκόμερι ήταν ένας τοπικός ήρωας. Ένας καθημερινός άνθρωπος που αντιστάθηκε σε εκείνους που επιζητούσαν αυτό που έμοιαζε αδιανόητο για μεγάλο κομμάτι του Νότου της Αμερικής, ίσα δικαιώματα ανεξάρτητος χρώματος δέρματος για όλους τους ανθρώπους.
Το λεωφορείο «2857» αποσύρθηκε το 1971. Ο Τζέιμς Μπλέκ εργαζόταν ως οδηγός στο Μοντγκόμερι έως το 1974. Στη συνέχεια έζησε οικογενειακά και έγινε βαθιά θρησκευόμενος. Στις 21 Μάρτιου του 2002 πέθανε σε ηλικία 89 ετών από καρδιακή προσβολή. Ο πάστορας της εκκλησίας που έγινε η νεκρώσιμος ακολουθία ήταν οικογενειακός φίλος και τόνισε για τον Τζέιμς Μπλέικ: «Ήταν ένα καλός και ευγενικός άνθρωπος, πάντα είχε το χαμόγελο στο πρόσωπο του και πάντα αγαπούσε όλο τον κόσμο. Ξέρω ότι πολύς κόσμος έκανε μεγάλο θέμα την σύλληψη της κ.Παρκς αλλά ο κ.Μπλέικ εξελίχθηκε με τον χρόνο και αγαπούσε τους πάντες».
Όταν η Ρόζα Παρκς ενημερώθηκε για τον θάνατο του είπε: «Είμαι σίγουρη πως θα λείψει στην οικογένεια του».
Το λεωφορείο «2857»
Στις 21 Δεκεμβρίου 1956 η πόλη του Μοντγκόμερι έβαλε με νόμο τέλος στον διαχωρισμό στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η Ρόζα Παρκς επιβιβάστηκε και πάλι στο λεωφορείο «2857» και φωτογραφήθηκε να κάθεται δίπλα στο παράθυρο. Πλέον κανείς δεν μπορούσε να συλλάβει έναν μαύρο γιατί δεν έδωσε τη θέση του σε έναν λευκό.
Μετά την απόσυρση του το όχημα πουλήθηκε σε ιδιώτη ο οποίος χρησιμοποίησε πολλά ανταλλακτικά και άφησε το κουφάρι του σε ένα χωράφι. To Μουσείο «Henry Ford», το οποίο βρίσκεται σε προάστιο του Ντιτρόιτ, το αγόρασε και την 1η Δεκεμβρίου 2001 το παρουσίασε στην κατάσταση που βρισκόταν. Η Ρόζα Παρκς έδωσε το παρών σε αυτή την παρουσίαση. Στη συνέχεια το μουσείο αποκατέστησε πλήρως το όχημα και από τον Φεβρουάριο του 2003 αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του.
Επίλογος
Η πράξη αντίστασης της Ρόζα Πάρκ και όλα όσα ακολούθησαν έστειλαν τον Τζειμς Μπλέικ στη λήθη. Ελάχιστοι θυμούνται ποιος πραγματικά ήταν. Έμεινε στην ιστορία ως ο οδηγός που οδήγησε στη σύλληψη της Παρκς. Η ιστορία του όμως μας υπενθυμίζει πως για να διατηρηθεί ένα άδικο σύστημα πρέπει να έχει πρόθυμα γρανάζια. Ο Μπλέικ ήταν ένα από αυτά. Μεγάλωσε μέσα σε αυτή την κατάσταση και την υποστήριξε μέχρι που κάποιος αποφάσισε πως θα το ανεχόταν άλλο.
*Στο διαδίκτυο δεν υπάρχει πραγματική φωτογραφία του Τζέιμς
Φρεντ Μπλέικ.
*Η Ρόζα Παρκς πέθανε στις 24 Οκτωβρίου 2005 σε ηλικία 92
ετών.