Η απίστευτη και τραγική ιστορία του Βίτολντ Πιλέτσκι που
μπήκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και προσπάθησε να ενημερώσει τον κόσμο για τη
βιομηχανία θανάτου που είχαν στήσει οι Ναζί
Τον Μάιου του 1940 οι Ναζί άνοιξαν το κολαστήριο του
Άουσβιτς. Μέσα σε λίγους μήνες άρχισαν να κυκλοφορούν στην Πολωνία οι πρώτες
πληροφορίες για το τι ακριβώς συνέβαινε εκεί. Κανείς όμως δεν μπορούσε, ούτε
ήθελε να πλησιάσει στον φράχτη από ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα που περικύκλωνε το
εργοστάσιο θανάτου των Γερμανών.
Ο αξιωματικός του πολωνικού ιππικού και μέλος της αντίστασης
Βίτολντ Πιλέτσκι όμως πρότεινε το αδιανόητο. Θα έμπαινε εθελοντικά ως
κρατούμενος στο Άουσβιτς για να μάθει από πρώτο χέρι τι ακριβώς συμβαίνει εκεί. Το σχέδιο ήταν καθαρή αυτοκτονία όμως ο Πιλέτσκι επέμενε.
Στις 19 Σεπτεμβρίου λοιπόν πήγε στη Βαρσοβία έχοντας πάνω του μια πλαστή
ταυτότητα με το όνομα Τόμαζ Σεραφίνσκι. Περπάτησε στους δρόμους της πόλης και
οι Ναζί δεν άργησαν να τον συλλάβουν.
Μετά από δύο μέρες τον μετέφεραν στο Άουσβιτς και του
ανακοίνωσαν πως πλέον είναι το νούμερο "4859". Λίγες ώρες αφού είχε
φτάσει στο στρατόπεδο είδε να σκοτώνουν μπροστά του έναν κρατούμενο χτυπώντας
τον αλύπητα με κλομπ. Λίγο μετά άκουσε από μεγάφωνα το μήνυμα του υποδιοικητή
του Άουσβιτς, Καρλ Φριτς. "Η Πολωνία σας πέθανε για πάντα και τώρα θα
πληρώσετε για τα εγκλήματα σας μέσω της εργασίας. Κοιτάξτε εκεί στις καμινάδες. Κοιτάξτε! Αυτό είναι το κρεματόριο. Τρεις χιλιάδες βαθμοί θερμοκρασία. Οι
καμινάδες είναι ο μόνος σας δρόμος για την ελευθερία" είπε η φωνή και ο
Πιλέτσκι κατάλαβε τι ακριβώς συνέβαινε.
Ήρωας ή βλάκας
Ξεκίνησε αμέσως να οργανώνει ένα δίκτυο μέσα στο στρατόπεδο
για να στηρίξει τους κρατούμενους. Το επονομαζόμενο ZOW προμήθευε έξτρα τρόφιμα και ρούχα
και μετέφερε πληροφορίες για τα όσα συνέβαιναν έξω από το σύρμα.
Όταν ο Πιλέτσκι αποκάλυψε σε έναν φίλο του ότι είχε μπει
εθελοντικό στο Άουσβιτς του είπε: "Αν αυτό που λες είναι αλήθεια τότε
είσαι είτε ο μεγαλύτερος ήρωας είτε ο μεγαλύτερος βλάκας".
Όπως όλοι εργαζόταν σκληρά υπό τις οδηγίες των Γερμανών ενώ
έφτασε μια ανάσα από το θάνατο καθώς έπαθε πνευμονία. Βίωνε το τερατώδες περιβάλλον
που είχαν δημιουργήσει οι κατακτητές ώστε να κάμψουν το ηθικό των κρατουμένων, να τους οδηγήσουν στο σημείο που δεν μπορούσαν καν να φανταστούν το ενδεχόμενο
αντίστασης. "Μέσα σε αυτή την τραγική κατάσταση κάποιοι γλίστρησαν μέσα σε
έναν ηθικό βάλτο. Άλλοι όμως σμίλευσαν έναν χαρακτήρα από το καλύτερο
κρύσταλλο" ανέφερε ο Πιλέτσκι για
το αποτέλεσμα της φρίκης πάνω σε κάθε άτομο.
Τον Οκτώβριο έχοντας πλέον πλήρη εικόνα για το εργοστάσιο
θανάτου κατάφερε να στείλει το πρώτο του μήνυμα στη διοίκηση της αντίστασης στη
Βαρσοβία. Έγραψε για τα τερατώδη βασανιστήρια και την μαζική εξόντωση και ήταν
βέβαιος ότι διαβάζοντας τις πληροφορίες θα δράσουν άμεσα. Ο καιρός όμως περνούσε και η
φρίκη συνεχιζόταν. "Ήταν
παραμονή Χριστουγέννων και οι φρουροί είχαν στολίσει ένα δέντρο με φωτάκια.
Κάτω από το δέντρο είχαν στοιβάξει άψυχα κορμιά. Ανθρώπους που είχαν πεθάνει
εκείνη την ημέρα, στην πλειοψηφία τους Εβραίοι. Τους φαινόταν αστείο", αποκάλυψε.
Θάνατος σε βιομηχανική
κλίμακα
Η αισιοδοξία του για επέμβαση χάθηκε καθώς οι μήνες
περνούσαν. Δεν παραιτήθηκε όμως και συνέχισε να στέλνει μηνύματα σε κάθε
ευκαιρία. Σε ένα από αυτά τον Οκτώβριο του 1941 ανέφερε πως έγινε μάρτυρας της θανάτωσης
σε θάλαμο αερίων με Zyklon B. Τα
θύματα ήταν Σοβιετικοί αιχμάλωτοι. "Έγινα μάρτυρας της δημιουργίας του πρώτο
θαλάμου αερίων του στρατοπέδου. Έχει τη δύναμη να σκοτώνει σε βιομηχανική
κλίμακα" θα γράψει.
Μαζί με τους συνεργάτες του κατάφερε να φτιάξει ακόμα και
έναν ραδιοφωνικό πομπό με τον οποίο επικοινωνούσαν με την αντίσταση.
Λειτούργησε για λίγους μήνες αλλά κατάφερε να μεταφέρει πολύτιμες πληροφορίες.
Ενημέρωσε για τη δημιουργία του στρατοπέδου Μπιρκενάου, δίπλα
στο Άουσβιτς και την άνοιξη του 1942 έγραψε για τις χιλιάδες οικογένειες
Εβραίων που έφταναν στο στρατόπεδο. 35.000 άτομα μεταξύ των οποίων παιδιά,
γυναίκες και ηλικιωμένοι θα εξοντώνονταν τους επόμενους μήνες με τον Πιλέτσκι
να γράφει: "Θα έλεγα ότι έχουμε γίνει ζώα όμως όχι, είμαστε σε πολύ
χειρότερο επίπεδο από τα ζώα".
Η αντίσταση που είχε έδρα στην Βαρσοβία περνούσε όλες τις
αναφορές στην εξόριστη πολωνική κυβέρνηση και ικέτευε για παρέμβαση από τους
συμμάχους. Τα στοιχεία ήταν ξεκάθαρα και αναμφισβήτητα. Το Άουσβιτς ήταν ένα
εργοστάσιο εξόντωσης ανθρώπων. Γινόταν μια βιομηχανοποιημένη γενοκτονία που δεν
είχε προηγούμενο στην ιστορία του πλανήτη.
Ούτε όμως οι Άγγλοι, ούτε οι Αμερικάνοι θεωρούσαν ότι
χρειάζεται άμεση επέμβαση. Χαρακτηριστικό είναι ότι μετά τις πιέσεις που
ασκούσε η πολωνική κυβέρνηση ένα Άγγλος διπλωμάτης είπε: "Οι Πολωνοί έχουν
γίνει πολύ ενοχλητικοί πάνω στο θέμα αυτό".
Η απόδραση
Ο Πιλέτσκι έμεινε στο Άουσβιτς για περίπου τρία χρόνια και
καθημερινώς ρίσκαρε τη ζωή του για να ενημερώσει τον κόσμο για τη φρίκη. Την
άνοιξη του 1943 όμως ο κλοιός στένευε γύρω του. Έπρεπε να αποδράσει αλλιώς
σύντομα θα βρισκόταν σε έναν από τους θαλάμους. Τις πρώτες νυχτερινές ώρες της
27ης Απριλίου 1943 είχε σταλεί με μερικούς ακόμα κρατούμενους σε έναν φούρνο
ψωμιού που λειτουργούσε έξω από το συρματόπλεγμα. Επιτέθηκαν στους φρουρούς και
ξέφυγαν τρέχοντας μέσα στο δάσος. Τους πυροβόλησαν και μια σφαίρα πέτυχε τον
Πιλέτσκι στον ώμο. Έφτασαν σε ένα κοντινό χωριό όπου τους βοήθησε ένα ιερέας
και μεταφέρθηκαν σε ένα σπίτι-καταφύγιο της αντίστασης. Το σπίτι ανήκε στον
διοικητή Τόμαζ Σεραφίνσκι, τον άνθρωπο του οποίου την ταυτότητα είχε
"υιοθετήσει" ο Πιλέτσκι για να συλληφθεί.
Επιστρέφοντας στη Βαρσοβία ο "εθελοντής του
Άουσβιτς" επιχείρησε να πείσει την αντίσταση να επιτεθούν στον στρατόπεδο
και να ελευθερώσουν τους κρατουμένους. Αρνήθηκαν τονίζοντας του ότι δεν έχουν
τις απαιτούμενες δυνάμεις. Αυτό τον καταρράκωσε ψυχολογικά καθώς γνώριζε όσο
λίγοι τι γινόταν καθημερινώς στο Άουσβιτς.
Παρότι ένιωθε αποτυχημένος γιατί, όπως έλεγε, ένιωθε ότι δεν
κατάφερε να πείσει τους ανθρώπους ότι στο στρατόπεδο γινόταν κάτι σατανικό,
συνέχισε να συμμετέχει στην αντίσταση. Στις 5 Οκτωβρίου 1944 όμως συνελήφθη από
τη Βέρμαχτ και μεταφέρθηκε σε φυλακή στη Γερμανία ως αιχμάλωτος πολέμου. Έμεινε
εκεί έως τις 28 Απριλίου 1945 όταν ελευθέρωσε τους κρατουμένους ο αμερικανικός
στρατός.
Τον Μάρτιο του 1946 επισκέφθηκε και πάλι το Άουσβιτς.
"Το μέγεθος της φρίκης του στρατοπέδου ίσως δεν γίνει ποτέ απολύτως
κατανοητό ακόμα και από έναν κρατούμενο όπως εγώ που υπέφερα μέσα στα
συρματόπλεγμα" θα πει.
"Χωρίς φόβο την ώρα
του θανάτου"
Με τους Ναζί να έχουν ηττηθεί ο Πιλέτσκι μπήκε στον αγώνα
για την ανεξαρτησία της Πολωνίας. Συνέλεγε στοιχεία για τις εγκλήματα του
σοβιετικού στρατού την περίοδο 1939-41 όταν και κατείχε μέρος της χώρας.
Συνελήφθη από τις μυστικές υπηρεσίες στις 8 Μαΐου 1947. Βασανίστηκε και
οδηγήθηκε σε δίκη-παρωδία.
Καταδικάστηκε για μια σειρά κατηγοριών μεταξύ των οποίων για
κατασκοπεία για ξένους ιμπεριαλιστές, πρόθεση δολοφονίας αξιωματούχων και
κατοχή παράνομων εγγράφων και όπλων. Εναντίον του κατέθεσε ο μελλοντικός
πρωθυπουργός της Πολωνίας, Γιόζεφ Τσαϊράνκεβιτς που είχε επίσης επιζήσει από το
Άουσβιτς. Στις 15 Μαΐου του ανακοινώθηκε η ποινή. Θα τον εκτελούσαν άμεσα.
"Προσπάθησα να ζήσω τη ζωή μου έτσι ώστε την ώρα του θανάτου μου να νιώθω
χαρά και όχι φόβο" θα δηλώσει ο Πιλέτσκι. Δέκα μέρες μετά ο λοχίας Πιοτρ
Σμιετένσκι, γνωστός ως ο «Χασάπης της φυλακής Μακότοβ» τον εκτέλεσε με
μια σφαίρα στο κεφάλι. Τον έθαψαν σε τάφο χωρίς επιγραφή και ακόμα και σήμερα
κανείς δεν γνωρίζει πού ακριβώς βρίσκεται.
Το 1990 η πολωνική κυβέρνηση τον αποκατέστησε αποσύροντας
όλες τις κατηγορίες εναντίον του. Το 2006 οι συγγενείς του παρέλαβαν το
παράσημο του τάγματος του Λευκού Αετού, τη μεγαλύτερη τιμή που μπορεί να σου
αποδώσει το πολωνικό κράτος. Έξι χρόνια μετά κυκλοφόρησαν, σε βιβλίο, οι
αναφορές του για το Άουσβιτς με τίτλο "The Auschwitz Volunteer: Beyond
Bravery". Θεωρείται μια από τις σημαντικότερες ιστορικές περιγραφές για το
τι ακριβώς συνέβαινε στο εργοστάσιο
θανάτου. Μέχρι το τέλος της ζωής του κουβαλούσε το βάρος ότι δεν έπεισε την
αντίσταση και τους συμμάχους να επέμβουν άμεσα. Το βάρος όμως ανήκει σε
εκείνους που δεν τον άκουσαν.